Tag Archives: Education

បណ្ណាល័យសម្រាប់ខ្ចីមនុស្ស (Human Library)

បើហៅត្រឹមតែថាជា “បណ្ណាល័យមនុស្ស” ស្ដាប់ទៅ ដូចជាមិនសូវប្លែកទេ ទាល់តែហៅថា “បណ្ណាល័យសម្រាប់ខ្ចីមនុស្ស” ទើប ជារឿងគួរភ្ញាក់ផ្អើល!

“បណ្ណាល័យមនុស្ស” ឬ Human Library គឺជាអង្គការមិនរកប្រាក់ចំណេញមួយ បង្កើតឡើងតាំងពីឆ្នាំ ២០០០ មានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងរដ្ឋធានី ខឹប៊ែនហោន នៅក្នុងប្រទេសដាណឺម៉ាក ដែលអនុញ្ញាតឱ្យមនុស្សខ្ចីមនុស្ស ជំនួសឱ្យការខ្ចីសៀវភៅ។ បណ្ណាល័យមនុស្ស សព្វថ្ងៃបានរីកសាយភាយចំនួន ៨០ប្រទេសហើយ។ គំនិតនេះ​ត្រូវបានផ្ដួចផ្ដើមបង្កើតឡើង ដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងទៅនឹងការរើសអើងពូជសាសន៍ ដោយការខ្ចីមនុស្សដែលចេញមកពីជាតិសាសន៍ខុសគ្នា ដើម្បីសន្ទនាជាមួយ។

អ្នកទៅបណ្ណាល័យចម្លែកនោះ អាចខ្ចីមនុស្ស១នាក់ ក្នុងរយៈពេល ៣០នាទី ដោយអាចសួរនូវសំណួរផ្សេងៗ ពាក់ព័ន្ធនឹងជីវិតផ្ទាល់ខ្លួនរបស់មនុស្សកម្ចី ឬគ្រាន់តែអង្គុយស្ដាប់មនុស្សកម្ចី និទានពីរឿងរ៉ាវក្នុងឆាកជីវិតគាត់ដោយផ្ទាល់ឱ្យយើងស្ដាប់បាន។ ការនិទានរបស់មនុស្សកម្ចី អាចឱ្យភ្ញៀវទទួលបាននូវមេរៀន ពិសោធន៍ ទាក់ទងនឹងសេចក្ដីឈឺចាប់នានា ដែលចេញមកពីការមើលងាយ ការរើសអើង មិនរាប់រក មិនអនុញ្ញាតឱ្យបញ្ចូលពួកគេទៅក្នុងក្រុម សហគមន៍ សមាគម…។ល។ ដែលទាំងអស់នេះ គឺជាអ្វីស្របទៅនឹងទស្សនវិស័យរបស់បណ្ណាល័យ ដែលមានយុទ្ធនាការណ៍ប្រឆាំងជាដាច់ខាត។

មនុស្សដែលយើងខ្ចីយកមកអង្គុយទល់មុខ ត្រូវបានគេហៅជាទូទៅថាជា “សៀវភៅមនុស្ស” (Human Book)។ សៀវភៅមនុស្ស នឹងជួយឱ្យសង្គមយើង អាចរួមរស់នៅជាមួយគ្នាដោយសន្ដិភាព និងភាពវិជ្ជមាន បើទោះបីជាសង្គមនោះ ពោរពេញមនុស្សដែលមកពី វណ្ណៈពណ៌សម្បុរខុសគ្នា ទំនៀមទម្លាប់សាសនាខុសគ្នា សំនៀងនិយាយស្ដីខុសគ្នា (រដឺន) ជនពិការ…។ល។  ជារួមគឺមនុស្សដែលខុសគ្នា អាចយោគយល់អធ្យាស្រ័យគ្នា និងអាចអង្គុយជជែកគ្នាបានដោយភាតរភាព។

ធ្វើបុណ្យរួចស្ដាយក្រោយ

អ្នកធ្វើបុណ្យហើយស្ដាយក្រោយនូវអំពើល្អដែលបានធ្វើនោះ ច្រើនតែទទួលបាននូវផលជាអ្នកមានភោគទ្រព្យសម្បត្តិស្ដុកស្ដម្ភ តែបែរជាស្លាប់ចោលទ្រព្យនោះទៅវិញ ដោយមិនបានចាយវាយឡើយ។

រូបភាពប្រតិដ្ឋចេញពីបញ្ញាសិប្បនិម្មិត Bing A.I. សរសេរ Prompt ដោយ លឹម វិរិយា

បើជាអ្នកធ្វើកិច្ចការងារស្មគ្រចិត្តជួយដល់សង្គម ហើយបែរមកដេកនឹកស្ដាយក្រោយថា មិនគួរសោះដែលខំប្រឹងលះបង់កម្លាំងកាយចិត្តទាំងថ្ងៃទាំងយប់ តែគ្មានអ្នកណាអើពើខ្វល់ខ្វាយជួយទំនុកបម្រុង ផ្ចុងផ្ដើម លើកតម្កើងឱ្យមានយសស័ក្ដិ កិត្តិនាមខ្ពង់ខ្ពស់ អីសោះ។ បុគ្គលនោះ នឹងបានទទួលផលមួយ គឺជាអ្នកដែលរស់នៅ មិនដាច់ពោះស្លាប់ទេ នឹងមានគេឧបត្ថម្ភទេយ្យទានមិនដាច់ឡើយ។ ពេលស្បៀងជិតអស់ ក៏ស្រាប់តែមានគេមកជួយផ្គត់ផ្គង់។ ពេលលុយចាយជិតអស់ ក៏នឹងមានគេយកលុយមកឱ្យបានចាយចិញ្ចឹមជីវិត គឺបានមួយរស់តាមដំណើរ ប៉ុន្តែនឹងជួបប្រទះតែមនុស្សចិត្តមិនស្មោះត្រង់ សម្បូរគេប្រមាថតិះដៀល មើលងាយ មើលថោក ដោយប្រការផ្សេងៗ ជាដើម។ មិនដាច់ពោះស្លាប់មែន តែរស់នៅក្នុងសភាពថោកទាបរហូត។ បើជាអ្នកនយោបាយវិញ ច្រើនតែទទួលបានឋានន្តរៈបុណ្យស័ក្ដិទៅតាមក្រឹត្យច្បាប់កំណត់ពិតមែន តែគ្មានអំណាចពិតប្រាកដក្នុងការសម្រេចកិច្ចការងារអ្វីមួយឡើយ។ នេះជាកម្លាំងកម្ម នៃការធ្វើបុណ្យដាក់ទាន ដោយចិត្តស្ដាយក្រោយ គឺបុណ្យមិនបរិសុទ្ធ។

រូបភាពប្រតិដ្ឋចេញពីបញ្ញាសិប្បនិម្មិត Bing A.I. សរសេរ Prompt ដោយ លឹម វិរិយា

ការធ្វើបុណ្យហើយស្ដាយក្រោយនេះ ឃើញកើតមានច្រើនក្នុងដួងចិត្តនៃបុថុជ្ជនធម្មតា គឺជនមានកិលេសក្រាស់។ ឧទាហរណ៍ ដូចជា ហៅគេទៅហូបបាយ ដល់តែគេហូបអស់ច្រើនពេក ក៏នឹកស្ដាយថា ដឹងអ៊ីចឹងនឹងមិនហៅវាមកហូបទេ អស់លុយសន្ធឹក ខានបានទិញរបស់ដែលខ្លួនប្រាថ្នា។

អ្នកខ្លះ ទានពីខាងដើមដូចជាជ្រះថ្លាណាស់ ដូចជា ឃើញគេឥតមានមធ្យោបាយធ្វើដំណើរ ក៏ហៅគេមកជិះជាមួយ ព្រោះនឹកថា រថយន្តបើកទៅតែឯងៗ ក៏គង់នឹងអស់សាំង អស់ប្រេង ជាជាងកៅអីទំនេរ ហៅគេអ្នកទីទ័លបានអាស្រ័យផងចុះ។ លុះចេញដំណើរ ស្រាប់តែមានអ្នកមានយសស័ក្ដិខ្ពង់ខ្ពស់មុខមាត់ ចង់សូមដោយសារ បែរជាមិនអាចទទួលគេបាន។ ម្ល៉ោះហើយម្ចាស់ទាននោះ ក៏នឹកស្ដាយក្រោយថា បើអាត្មាអញ មិនទទួលអ្នកក្រីក្រនេះមកជិះជាមួយ ច្បាស់ជាបានទទួលអ្នកល្អប្រសើរនោះមិនខាន។ ចិត្តក្ដៅក្រហាយក៏កើតមានឡើង ខឹងនឹងអ្នករួមដំណើរដែលខ្លួនឯងជ្រះថ្លាពីដំបូងទីទៅវិញ។ បុណ្យរបៀបនេះ នឹងមិនហុចផលជាកុសលទេ ព្រោះវាបានរហែកដាច់ដោចនៅខាងចុង។

ម្ចាស់ទាននោះ នឹងទទួលបានផលមួយ គឺពេលដែលជីវិតជួបនឹងឧបសគ្គរាំងស្ទះ នឹងមានគេមកជួយដោះស្រាយជូន ប៉ុន្តែទន្ទឹមនឹងនោះដែរ ក៏រមែងមានសត្រូវតូចធំ ពីទីជិតឆ្ងាយប៉ុនប៉ងយាយី ឈ្នានីស ព្យាបាទ ធ្វើឱ្យរស់នៅមិនបានសុខស្ងប់ឡើយ។ ដោះស្រាយបញ្ហាបានមែន តែរស់ប្រឈមនឹងការគំរាមកំហែងចំពោះជីវិតផ្ទាល់ខ្លួន ក៏ដូចជាសម្បូរគេប្រមាថកាតទាន មើលងាយ ធ្វើឱ្យបាត់បង់សេចក្ដីថ្លៃថ្នូរក្នុងសង្គម។

រូបភាពប្រតិដ្ឋចេញពីបញ្ញាសិប្បនិម្មិត Bing A.I. សរសេរ Prompt ដោយ លឹម វិរិយា

ដូច្នេះ ក្រោយធ្វើទានរួចហើយ ត្រូវញាំងចិត្តឱ្យរីករាយជ្រះថ្លា សប្បាយ មោទនភាពនឹងទានដែលបានធ្វើនោះផង ទើបកុសលផលបុណ្យកើតឡើងមកបាន។ ដូច្នេះហើយ ទើបពុទ្ធបរិស័ទតែងពោលថា “អនុមោទនា” ក្រោយពីបានធ្វើបុណ្យរួច។ ពោលថា សាធុ អនុមោទនា តែមាត់ តែបើក្នុងចិត្តមិនត្រេកអរទេ នៅតែរហែកដាច់ខាងចុងដដែល ព្រោះតែវាមាន “ចិត្ត” ជាប្រធានរឿង។

រូបភាពប្រតិដ្ឋចេញពីបញ្ញាសិប្បនិម្មិត Bing A.I. សរសេរ Prompt ដោយ លឹម វិរិយា

ក្នុងធម្មបទគាថា ភាសាបាលី សរសេរថា ៖

មនោបុព្វង្គមា ធម្មា            មនោសេដ្ឋា មនោមយា
មនសា ចេ បទុដ្ឋេន           តាសតិ វា ករោតិ វា
តតោ នំ ទុក្ខមន្ទេតិ             ចក្កំវ វហតោ បទំ ។

ធម៌​ទាំង​ឡាយ មាន​ចិត្ត​ជា​ប្រធាន មាន​ចិត្ត​ប្រសើរ​បំផុត​( មាន​ចិត្ត​ជា​ធំ) សម្រេច​អំពី​ចិត្ត បើ​បុគ្គល​មាន​ចិត្ត​ត្រូវ​ទោស​ប្រទូស្ត​ហើយ ពោល​ក្តី ធ្វើ​ក្តី (រមែង​ជា​ទុច្ចរិត) ព្រោះ​ទុច្ចរិត​ទាំង​នោះ ទុក្ខ​រមែង​ជាប់​តាម​បុគ្គល​នោះ​ទៅ ដូច​កង់​រទេះ​វិល​តាម​ដាន ជើង​គោ​ដែល​កំពុង​អូស​ទៅ ។

រូបភាពប្រតិដ្ឋចេញពីបញ្ញាសិប្បនិម្មិត Bing A.I. សរសេរ Prompt ដោយ លឹម វិរិយា

មនោបុព្វង្គមា ធម្មា               មនោសេដ្ឋា មនោមយា
មនសា ចេ បសន្មេន            តាសតិ វា ករោតិ វា
តតោ នំ សុខមន្ទេតិ              ឆាយាវ អនុបាយយិនី ។

ធម៌ទាំង​ឡាយ មាន​ចិត្ត​ជា​ប្រធាន មាន​ចិត្ត​ប្រសើរ​បំផុត​សម្រេច​អំពី​ចិត្ត បើ​បុគ្គល​មាន​ចិត្ត​ជ្រះ​ថ្លា ហើយ ពោល​ក្តី​ធ្វើ​ក្តី​(រមែង​ជា​សុចរិត) ព្រោះ​សុចរិត​ទាំង​នោះ សុខ​រមែង​ជាប់​តាម​បុគ្គល​នោះ​ទៅ​ដូច​ស្រមោល​អន្ទោល​តាម​ប្រាណ ។

រូបភាពប្រតិដ្ឋចេញពីបញ្ញាសិប្បនិម្មិត Bing A.I. សរសេរ Prompt ដោយ លឹម វិរិយា

អក្កោច្ឆិ មំ អវធិ មំ                 អជិនិ មំ អហាសិ មេ
យេ ច តំ ឧបនយ្ហន្តិ             វេរំ តេសំ ន សម្មតិ ។
អក្កោច្ឆិ មំ អវធិ មំ                អជិនិ មំ អហាសិ មេ
យេ ច តំ នូបនយ្ហន្តិ             វេរំ តេសូប​សម្មតិ ។

ជន​ទាំង​ឡាយ​ណា ចង​សេចក្តី​ក្រោធ​នោះ​ទុក​ថា អ្នក​ឯណោះ បាន​ជេរ​អញ អ្នក​ឯ​ណោះ​បាន​វាយ​អញ អ្នក​ឯ​ណោះ​បាន​ផ្ចាញ់​អញ អ្នក​ឯណោះ​បាន​លួច​យក​ទ្រព្យ​របស់​អញ ទៅ​ហើយ​(ដូច្នេះ) ពៀរ​របស់ជន​ទាំង​ឡាយ​នោះ មិន​រម្ងាប់ ឡើយ ។

ជនទាំង​ឡាយ​ណា មិន​ចង​សេចក្តី​ក្រោធ​នោះ​ទុក​ថា អ្នក​ឯណោះ បាន​ជេរ​អញ អ្នក​ឯណោះ​បាន​វាយ​អញ អ្នក​ឯណោះ​បាន​ផ្ចាញ់​អញ អ្នក​ឯណោះ​បាន​លួច​យក​ទ្រព្យ​របស់​អញ ទៅ​ហើយ​(ដូច្នេះ ) ពៀរ​របស់​ជន​ទាំង​ឡាយ​នោះ​ទើប​រម្ងាប់​បាន ។

ន ហិ វេរន វេរានិ សម្មន្តីធ កុទាចនំ
អវេរេន ច សម្មន្តិ ឯស ធម្មោ សនន្តនោ ។


តាំង​ពី​កាល​ណា​មក ក្នុង​លោក​នេះ ពៀរ​ទាំង​ឡាយ​ មិន​រម្ងាប់ដោយ​ការ​ចង​ពៀរ​ឡើយ (ពិត​មែន) ពៀរ​ទាំង​ឡាយ​តែង​រម្ងាប់​ដោយ​ការ​មិន​ចង​ពៀរ នេះ​ជា​បវេណី​ធម៌ ។

បរេ ច ន វិជានន្តិ មយមេត្ថ យមាម្ហសេ
យេ ច តត្ថ វិជានន្តិ តតោ សម្មន្តិ មេធគា ។

ជន​ទាំង​ឡាយ​ដទៃ (ក្រៅ​អំពី​បណ្ឌិត) តែង​មិន​ដឹង​ខ្លួន​ថា​យើង​ទាំង​ឡាយ​នឹង​វិនាស​ក្នុង​កណ្តាល​នៃ​ពួក​នេះ ដូច្នេះ​ឡើយ​ចំណែក​ជន​ទាំង​ឡាយ​ណា​ក្នុង​ពួក​នេះ ដឹង​ខ្លួន​ថា យើង​ទាំង​ឡាយ​នឹង​វិនាស​ក្នុង​កណ្តាល​នៃ​ពួក​នេះ ដូច្នេះ ការ​ឈ្លោះ​ប្រកែក​ទាំ​ង​ឡាយ រមែង​រម្ងាប់​អំពី​ជន​ទាំង​ឡាយ​នោះ ។

រូបភាពប្រតិដ្ឋចេញពីបញ្ញាសិប្បនិម្មិត Bing A.I. សរសេរ Prompt ដោយ លឹម វិរិយា
រូបភាពប្រតិដ្ឋចេញពីបញ្ញាសិប្បនិម្មិត Bing A.I. សរសេរ Prompt ដោយ លឹម វិរិយា

កំណាព្យ៖ “សារថ្វាយព្រះអង្គ”


បទ៨ព្យាង្គ

ព្រះអង្គ!
បើសោយបាយមាន់ កុំចោលគូទវា
បើសោយបាយទា កុំភ្លេចទឹកសៀង
បើសោយបុកល្ហុង កុំភ្លេចត្រួយល្ងៀង
សោយឆ្អែតចង់ច្រៀង កុំឮក្រៅវាំង។

បើសោយបាយឆា កុំភ្លេចតែក្ដៅ
បើសោយញាំស្ដៅ កុំភ្លេចត្រួយរាំង
បើសោយខគោ កុំភ្លេចទំពាំង
ឫស្សីក្រៅវាំង កុំភ្លេចដាំផង។

បើសោយនំប៉័ង កុំភ្លេចប្រហុក
បើសោយហហ្មុក កុំភ្លេចក្ដាមខ្យង
បើសោយត្រីដុត កុំភ្លេចអង្ក្រង
សួនក្នុងរបង ប្រយ័ត្នវល្លិ៍ខ្ញែរ។

បើសោយគុយទាវ កុំភ្លេចប៉ែនចុក
សោយបាយម្ចាស់ស្រុក កុំភ្លេចអ្នកស្រែ
ដាក់ឈ្មោះកូនចៅ កុំភ្លេចឈ្មោះខ្មែរ
ទើបយើងអាចថែ ជាតិខ្មែរខ្លាំងបាន។
———-
បទព្រហ្មគីតិ

ព្រះអង្គចូរកុំភ្លេច
ស្រែខាងលិច គេទន្ទ្រាន
រាស្ត្រយើងកំពុងឃ្លាន
គេឈ្លានពាន ដឹកស្រូវចេញ។

រីឯស្រែខាងកើត
អ្នកចូលអើត ផ្តើតទន្ទេញ
ចូលមកចម្លងម្រេញ
ឆ្លងពាសពេញ ដែនបូព៌ា។

រាស្ត្រយើងចាកចោលស្រុក
ឆ្ងាយក្ដីសុខ រស់គ្រាំគ្រា
ឆីបាយឥតស្លាបព្រា
ទុក្ខវេទនា ជាអាហារ។

រាស្ត្រយើងកំពុងទ័ល
ឥតដែលស្គាល់ ក្ដីសុខា
បាត់ដីស្រែចម្ការ
គេបោះត្រា ដូរម្ចាស់ដើម។

មន្ត្រីខ្លះក្បាលខូច
រស់ប្រៀបដូច បិសាចឆ្នើម
បន្លំលបស៊ីថ្លើម
រលួយហើម ពាសនគរ។
————-
បទកាកគតិ

ព្រះអង្គយាងទត មើលសម្បុកខ្មូត
តាមធ្នឹមអង្គរ ដួងព្រលឹងជាតិ
ចង្អៀតពុទ្ធោ អ្នកឆ្មាំស៊ីជោរ
បន្ទរក្បួនខុស។

ព្រះអង្គយាងស្ដាប់ សំឡេងឈឺចាប់
រាស្ត្រយើងប្រាប់ចុះ ថ្លែងសារពិតទូល
ដីផុងដីស្លុះ អ្នកណាត្រូវខុស
គ្មានអ្នកការពារ។

ព្រះអង្គយាងយាស ឱ្យពាល់ដល់រាស្ត្រ
ច្បាស់នឹងដឹងគ្នា មន្ត្រីណាខូច
មួយណាល្អជា រាស្ត្ររងវេទនា
ជារឿងត្រូវខ្វល់។

ព្រះអង្គយាងគិត ទៅទតឱ្យជិត
រឿងពិតឥតកល កុំភ្លេចក្បួនប្រាជ្ញ
ជួយដោះបន្ទាល់ គឺប៉ះឱ្យដល់
ពាល់ឱ្យដឹងផ្លូវ។

———

បទភុជង្គលីលា

ព្រះអង្គ! បើសោយក្រយា កុំភ្លេចនឹកថា អ្នកណាដាំស្រូវ។

ស្រែខ្មុកនៅស្រុកម៉ែឪ វស្សានរដូវ រណ្ដំជាំជោក។

ខំប្រឹងដាំដុះគរគោក តែបាយមួយស្ពក រកដោយពិបាក។

ព្រោះសងបំណុលឥតស្រាក ជីវិតតោកយ៉ាក គេខាកគេស្ដោះ។

ទឹកភ្នែករែកមិនពេញសោះ ហូរចេញឡើងខ្សោះ ស្ទើរខ្វាក់នេត្រា។

អ្នកក្រស្រែកបន់ទេព្ដា សំឡេងឥតការណ៍ រំពងមិនឮ។

ដេកយប់បារម្ភមេឃភ្លឺ ថ្ងៃរះព្រួចព្រឺ ភ័យខ្លាចអត់បាយ។

ជំពាក់រុំកោះជិតឆ្ងាយ បំណុលស្រោបកាយ ក្លាយត្រីវិស័យ។

ចង្អុលទិសណាក៏ក្ស័យ បន់យប់បន់ថ្ងៃ សូមត្រឹមតែរស់។

ព្រះអង្គជាស្ដេចពេញយស មានងារពីរោះ ឈ្មោះល្បីខ្ទ័រខ្ទារ។

សូមកុំទុករាស្ត្រប្រជា ឱ្យរស់គ្រាំគ្រា វេទនាទៀតថ្វី។

នគរថ្កើងប្រជាប្រិយ លុះត្រាប្រុសស្រី មានសិរីថ្កាន។

អំណាចព្រះអង្គប៉ុន្មាន បើរាស្ត្រក្ស័យប្រាណ បានអ្នកណាទ្រ?

ច្នេះហើយ មេត្ដាផ្លាស់ប្ដូរ គ្រោងការណ៍នគរ យករាស្ត្រផ្ចិតផ្ចង់។

ជីវិតខ្លីណាស់ ព្រះអង្គ! ឈើវៀចឈើត្រង់ គង់តែឆេះសុស។

ជីវិតមានត្រូវមានខុស ចុងក្រោយចំណុះ ឱនមុខយមបាល។

សូមកម្ពុជាកណ្ដាល រក្សាក្រាស់ក្រាល ដោយថ្នាលសន្តិ។

លឹម វិរិយា

ថ្ងៃចន្ទ ៥រោច ខែចេត្រ ឆ្នាំខាល ចត្វាស័ក ព.ស. ២៥៦៦ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី ១០ ខែមេសា គ.ស. ២០២៣


រូបថតអនុស្សាវរីយ៍ ក្នុងកម្មវិធីមហោស្រពអក្សរសីល្ប៍និងកំណាព្យអន្តរជាតិ នារដ្ឋធានីហាណូយ ប្រទេសវៀតណាម ឆ្នាំ ២០១៩
រូបគំនូរបង្ហាញពីជនភៀសខ្លួនខ្មែរ ដែលដាក់តាំងបង្ហាញ នៅក្នុងសាលនៃអ្នកឈ្នះ ជ័យលាភីអាហារពិភពលោក (World Food Prize Hall of Laureates) នាទីក្រុង ឌែសម៉ញស៍ (Des Moines) រដ្ឋអៃអូវ៉ា (Iowa) សហរដ្ឋអាមេរិក។

តើការបន្លឺសំឡេងកងរំពង មានផលប៉ះពាល់អ្វីខ្លះដល់មនុស្សក្នុងសង្គម?

(១) វិភាគផ្នែកច្បាប់៖

“ការបន្លឺសំឡេងកងរំពង ឬចាក់ធុងបាសជាការរំលោភទៅលើសិទ្ធិរបស់អ្នកដទៃ”

នៅក្នុងសង្គមសព្វថ្ងៃនេះ មនុស្សមួយចំនួនចាត់ទុកការបន្លឺសំឡេងកងរំពង ឬការចាក់ធុងបាសជាប្រចាំនៅពេលពួកគេជួបជុំគ្នាស៊ីផឹក បានក្លាយទៅជាទម្លាប់ ឬជារឿងធម្មតាទៅហើយ។ ប៉ុន្តែពួកគេបែរជាភ្លេចគិតថា សកម្មភាពរបស់ខ្លួន គឺការចាក់ធុងបាសឱ្យឮសូរសំឡេងខ្ទរពេញភូមិនោះ បានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិរបស់អ្នកដទៃយ៉ាងណាខ្លះនោះទេ។

ជាការពិតណាស់ ពលរដ្ឋគ្រប់រូប មានសិទ្ធិសេរីភាព ដែលធានានៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និង ធម្មនុញ្ញនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ សេចក្ដីប្រកាសជាសកលស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្ស និងកតិកាសញ្ញា ព្រមទាំងអនុសញ្ញាទាំងឡាយ ទាក់ទងនឹងសិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិនារី និងសិទ្ធិកុមារជាដើម។ ថ្វីដ្បិតតែការរៀបចំពិធីជប់លៀង ឬការស៊ីផឹកជាប្រចាំ ហើយចាក់ធុងបាសឮសំឡេងខ្លាំងៗ គ្មានអ្នកណាហាមឃាត់ក៏ដោយ ក៏ប៉ុន្តែការប្រើប្រាស់សិទ្ធិហួសព្រំដែនបែបនេះគឺជាការរំលោភលើសិទ្ធិអ្នកដទៃ។ ទង្វើបែបនេះ គឺច្បាប់ហាមឃាត់ ជាពិសេសរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលជាច្បាប់កំពូលរបស់ជាតិ។

ជំពូកទី៣ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ មាត្រា៣១ បានចែងថា “ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមានភាពស្មើគ្នាចំពោះមុខច្បាប់ មានសិទ្ធិសេរីភាព និងករណីយកិច្ចដូចគ្នាទាំងអស់ ដោយឥតប្រកាន់ពូជសាសន៍ ពណ៌សម្បុរ ភេទ ភាសា ជំនឿសាសនា និន្នាការនយោបាយ ដើមកំណើតជាតិ ឋានៈសង្គម ធនធាន ឬស្ថានភាពឯទៀតនោះទេ” ។ ការប្រើសិទ្ធិសេរីភាពផ្ទាល់ខ្លួនរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗ មិនត្រូវធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់សេរីភាពអ្នកដទៃឡើយ។ ការប្រើសិទ្ធិសេរីភាពនេះ ត្រូវប្រព្រឹត្តតាមល័ក្ខខ័ណ្ឌកំណត់ក្នុងច្បាប់។ នៅត្រង់ចំណុចនេះ មានន័យថា ប្រសិនបើពលរដ្ឋគ្រប់រូប បានសិក្សាឈ្វេងយល់ពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញទាំងអស់គ្នា នោះការរំលោភសិទ្ធិអ្នកដទៃ ដូចជាករណីចាក់ធុងបាសក្នុងភូមិ ច្បាស់ជាលែងកើតមានជាមិនខាន។ ផ្ទុយទៅវិញ សកម្មភាពចាក់ធុងបាសនេះ បានកើតមានឡើងជាដដែលៗនៅគ្រប់ទីកន្លែង និងក្លាយទៅជាទម្លាប់នៅក្នុងជីវិតគ្រូសារមួយចំនួនជាប្រចាំ ហើយវាបានបំពានសិទ្ធិអ្នកជិតខាងយ៉ាងសប្បាយទៅវិញ។ នៅក្នុងច្បាប់ អ្នកដែល ត្រូវបានគេបំពានសិទ្ធិនេះ អាចដាក់ពាក្យប្ដឹងទៅសមត្ថកិច្ចមូលដ្ឋានបានគ្រប់ពេល។ តែជាក់ស្ដែងគេកម្រឃើញ អ្នកជិតខាង ឬអ្នកដែលត្រូវគេបំពាននោះ ដាក់ពាក្យប្ដឹងទៅប៉ុស្តិ៍នគរបាល ឬចៅសង្កាត់ណាស់។ ទី១ ពួកគេអាចគិតថា ទោះជាប្ដឹងក៏គ្មានដំណោះស្រាយដែរ ពីព្រោះ ប៉ូលីសប៉ុស្ដិ៍ខ្លះក៏មកអង្គុយស៊ីផឹកជាមួយអ្នកជិតខាងនោះដែរ។ ទី២ អាចមកពីយោគយល់ដល់អ្នកនៅក្បែរខាងគ្នា។ ទី៣ អាចថា បើប្ដឹងទៅ នាំតែឈ្លោះគ្នា ខ្លាចគេគុំកួន។ និងទី៤ អាចមកពីគិតថា បើប្ដឹងទៅដោយមិនមានលុយសូកប៉ូលីសទេ គេនឹងមិនធ្វើការឱ្យ ដែលជាហេតុនាំខាតបង់ពេលវេលាឥតប្រយោជន៍…។ល។

ទាក់ទងនឹងការចាក់ធុងបាស ឬការបង្កសំឡេងកងរំពងនេះ កាលពីឆ្នាំ២០២០ ក្រសួងមហាផ្ទៃ បានធ្វើសេចក្ដីព្រាងច្បាប់មួយ ស្ដីពី សណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈមាន៨ជំពូក និង៤៨មាត្រា ដែលហាមពលរដ្ឋកុំឱ្យបង្កសំឡេងរំខានដល់អ្នកដទៃនេះ រួមជាមួយនឹង ការចែងអំពីការដាក់ទោសទណ្ឌផងដែរ ក៏ប៉ុន្តែមកទល់ពេលនេះ (ឆ្នាំ២០២៣) សេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះ មិនទាន់ចេញនៅឡើយទេ។

សេក្ដីព្រាងច្បាប់ស្តីពីសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈនេះ បានចែងអំពី “ ភាពស្ងប់ស្ងាត់” នៅក្នុងជំពូកទី៤។ មាត្រា១៦ បានចែងថា«ការធ្វើសកម្មភាពប៉ះពាល់ដល់ភាពស្ងប់ស្ងាត់ត្រូវហាមឃាត់ដូចជា ទី១ ការប្រើប្រាស់ឧបករណ៍បង្កឱ្យឮសំឡេងកងរំពងខ្លាំងរំខានដល់អ្នកដទៃ។  ទី២-ការប្រើប្រាស់ពាក្យសម្តីខ្លាំងៗ ឡូឡា ហ៊ោរកញ្ជ្រៀវរំខានអ្នកដទៃ និងទី៣-ការធ្វើអាជីវកម្មបង្កឱ្យឮសំឡេងខ្លាំងរំខានអ្នកដទៃ»។ មាត្រា១៧ ចែងបន្ថែមថា៖«រាល់សំឡេងបង្កឱ្យឮខ្លាំងរំខានអ្នកដទៃ ត្រូវបញ្ឈប់ចាប់ពីម៉ោង១២:00 ថ្ងៃត្រង់ដល់ម៉ោង ០២:០០ រសៀល និងចាប់ពីម៉ោង១0:00 យប់ ដល់ម៉ោង ៥:00 ព្រឹក លើកលែងតែមានការអនុញ្ញាតពីអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច»

សរុបសេចក្ដីទៅ កម្ពុជាមិនចាំបាច់មានច្បាប់ស្ដីពី សណ្ដាប់ធ្នាប់ធារណៈក៏បានដែរ ប្រសិនបើពលរដ្ឋគ្រប់រូបយល់ដឹង ឬអនុវត្តសិទ្ធិរបស់ខ្លួន ក្រោមបន្ទាត់ព្រំដែនដូចមានចែងនៅក្នុងមាត្រា៣១នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ការមិនបំពារបំពានអ្នកដទៃ នោះហើយជា សុភមង្គលនៅក្នុងគ្រួសារ និងជាសេចក្ដីសុខនៅក្នុងសង្គមជាតិទាំងមូល។ យើងម្នាក់ៗសាកគិតទៅមើល “ប្រសិនបើ គេបំពានសិទ្ធិរបស់យើងវិញ ឬ គេចាក់ធុងបាស រំពងសំឡេងឮខ្លាំងៗ ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដំណេករបស់យើង ឬប៉ះពាល់សុខភាពអ្នកជំងឺនៅក្នុងផ្ទះយើង តើយើងមានអារម្មណ៍បែបណា? “ ។

(២) វិភាគផ្នែកវេជ្ជសាស្ត្រ៖

“ការស្ដាប់សំឡេងកងរំពងជាប្រចាំ ធ្វើឱ្យអ្នកទទួលសំឡេងខូចសុខភាពកម្រិតធ្ងន់ ទាំងផ្លូវកាយ និង ផ្លូវចិត្ត”

ក- ផលប៉ះពាល់សុខភាពផ្លូវកាយ

បច្ចុប្បន្ននេះ មានមនុស្សច្រើនណាស់កំពុងរស់នៅប្រឈមនឹងបញ្ហាត្រចៀក ទាំងធ្ងន់ ស្រាល និងអ្នកខ្លះនៅមិនទាន់ដឹងថាខ្លួនឯងកំពុងមានបញ្ហាត្រចៀកនៅឡើយផង។ លោកអ្នកដឹងទេ? សកម្មភាពប្រចាំថ្ងៃដូចជា ការពាក់កាសស្ដាប់សំឡេង ការស្ដាប់សំឡេងបន្លឺពីធុងបាសដែលមានភាពរំញ័រខ្លាំង ការឮសូរសំឡេងឡានម៉ូតូ ស៊ីផ្លេ ភាពអ៊ូអរក្នុងទីក្រុង សំឡេងការដ្ឋានសាងសង់ផ្សេងៗ…។ល។ ជាប់ៗគ្នារាល់ថ្ងៃ ក្នុងរយៈពេលយូរ សុទ្ធតែបំផ្លាញប្រព័ន្ធសោត្រវិញ្ញាណយើងគ្រប់ៗគ្នា។ ការបំផ្លាញសោត្រប្រសាទ នឹងនាំទៅដល់ជំងឺស្ដាប់លែងឮ ឬខ្សោយក្នុងការស្ដាប់ ហើយការខូចខាតនេះ គ្មានវិធីជួសជុល ព្យាបាលឱ្យបានដូចដើមវិញឡើយ។

ជីវិតរស់នៅដែលត្រូវបានរំខានដោយសំឡេងបំពុលរាល់ថ្ងៃ ឬញឹកញាប់ គឺជាប្រញ្ហាប្រឈមដ៏ធំចំពោះជំងឺត្រចៀក។ បើយើងទទួលដឹងនូវសំឡេងដែលរំពងចេញក្នុងកម្រិត ៨៥ ដេស៊ីប៊េល (85 DB) ជាប់គ្នារយៈពេល ៨ម៉ោង រាប់ថាជាគ្រោះថ្នាក់ចំពោះត្រចៀក។ ហើយបើសំឡេងរំពងចេញក្នុងកម្រិត ១០០ ដេស៊ីប៊ែល (100 DB) សូមលោកអ្នកប្រញាប់ធ្វើជម្លៀសខ្លួនឱ្យបានឆ្ងាយផុតពីសំឡេងនោះជាបន្ទាន់ ព្រោះការទទួលយកសំឡេងបំពុលដល់កម្រិត ១0០ ដេស៊ីប៊ែល ក្នុងរយៈពេលត្រឹមតែ ពីរបីនាទីប៉ុណ្ណោះ ក៏វាអាចបំផ្លាញកោសិកាសរីរាង្គត្រចៀករបស់លោកអ្នកឱ្យខូចខាតបានលឿនដែរ។ (សូមអានពីមគ្គទេសក៍សំឡេងនៅទំព័រខាងចុងបង្អស់)

កម្រិតគ្រោះថ្នាក់នេះ ឬលើសពីកម្រិតគ្រោះថ្នាក់នេះទៅទៀត នៅកម្ពុជា គេនិយមប្រើនៅតាមរោងការ រោងពិធីបុណ្យផ្សេងៗជារៀងរាល់ថ្ងៃ។ ដូច្នេះហើយ ទើបយើងអាចសង្កេតឃើញថា អ្នកនិយមចូលរួមក្នុងពិធីជប់លៀងរៀបការ ឬពិធីកម្មកិច្ចផ្សេងៗនៅប្រទេសកម្ពុជា (គេនិយមហៅថាពិធីបុណ្យ) ភាគច្រើនលើសលប់ មានបញ្ហាត្រចៀកធ្ងន់។ ម្ល៉ោះហើយ ពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ អ្នកជំងឺ បើកសំឡេងស្ដាប់កាន់តែឮខ្លាំងឡើង ខ្លាំងឡើង ដោយមិនដឹងខ្លួន ព្រោះតែត្រចៀករបស់ពួកគេខ្លួនឯងស្ដាប់អ្វីលែងសូវឮសូរដូចមុន។ បញ្ហានេះហើយ ដែលធ្វើឱ្យអ្នកមានសុខភាពត្រចៀកល្អប្រសើរ ត្រូវក្លាយជាជនរងគ្រោះបន្តពីអ្នកជំងឺត្រចៀកធ្ងន់ដែលរស់នៅក្បែរខាងគ្នា ឬផ្ទះជាមួយគ្នា។

ការស្ដាប់សំឡេងរំខានខ្លាំងៗ ក៏មានផលអាក្រក់ចំពោះបេះដូងផងដែរ។ សំឡេងខ្លាំង បានបង្ករឱ្យមានវិបត្តិនៃជំងឺសរសៃឈាមបេះដូង។ ហើយប្រសិនបើអ្នកទទួលសំឡេង មានជំងឺបេះដូងពីមុនមកស្រាប់ នឹងរឹតតែធ្វើឱ្យពួកគេប្រឈមនឹងបញ្ហាគាំងបេះដូង ឈានដល់ការបាត់បង់ជីវិតភ្លាមៗតែម្ដង។

ខ- ផលប៉ះពាល់សុខភាពផ្លូវចិត្ត

ការបំពុលសំឡេង មិនត្រឹមតែបង្កជំងឺត្រចៀក និងជំងឺបេះដូង ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែវាថែមទាំងបង្ខំឱ្យអ្នកស្ដាប់មានជំងឺតឹងថប់ក្នុងចិត្ដ រហូតកើតទៅជាជំងឺ ស្ត្រេស និងករណីធ្ងន់ខ្លាំងអាចវិវឌ្ឍជាជំងឺសតិវិបល្លាស។ អ្ននឈានដល់ដំណាក់កាលធ្ងន់ខ្លាំង អាចនឹងស្ដាប់ឮសូរសំឡេងប្លែកៗខុសពីការពិត ដែលផ្នែកវេជ្ជសាស្ត្រ ផ្ដោតខ្លាំងទៅលើ វិកលរបស់សោត្រប្រសាទនៅក្នុងខួរក្បាល គឺចំណុចបញ្ជាឆ្ពោះមកវិញ្ញាណត្រចៀក ឱ្យស្ដាប់ឮសូរសំឡេងចម្លែកៗ ដែលអ្នកជានាធម្មតា មិនបានឮ។ ក្នុងករណីអ្នកជំងឺ រស់ក្នុងសង្គមដែលខ្វះការអប់រំ គ្មានចំណេះដឹងសុខភាព ពួកគេអាចនឹង គិតទៅលើអបិយជំនឿផ្សេងៗទៅវិញ។

សំឡេងដែលបង្កទៅជាជំងឺផ្លូវចិត្តនេះ ច្រើនជាសំឡេងដែលបន្លឺខ្លាំងនៅពេលយប់ ឬពេលដែលអ្នកទទួលសំឡេង កំពុងគេងលង់លក់។ សូម្បីតែការភ្ញាក់ពីដំណេកដោយសំឡេងនាឡិកាដាស់រោទ៍ខ្លាំងៗ ក៏ជាការបំផ្លាញសរសៃប្រសាទសោត្រវិញ្ញាណឱ្យខ្ទេចខ្ទាំបានដែរ។ ដូច្នេះយើងគួរប្រើមធ្យោបាយផ្សេងណាមួយ ដែលខុសពីការដាក់សំឡេងនាឡិការោទ៍ខ្លាំងៗ។

នៅក្នុងលទ្ធផលស្រាវជ្រាវរបស់អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រដាណឺម៉ាកកាលពីឆ្នាំ២០១៨ បានបង្ហាញទិន្នន័យគួរឱ្យកត់សម្គាល់មួយថា មនុស្សដែលរស់នៅក្បែរខាងជាមួយនឹងអ្នកជិតខាងដែលនិយមចាក់សំឡេងរំខានបានធ្លាក់ចុះនូវសុខមាលភាពផ្លូវចិត្តជាច្រើនសណ្ឋាន។ អ្នកមានបញ្ហាសុខភាពផ្លូវចិត្តបានកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំងដល់កម្រិត ២.៣៤ ដង និងអ្នកជំងឺស្ត្រេស បានកើនឡើង ២.៧៨ ដង ធៀបទៅនឹងអ្នករស់នៅដោយគ្មានការរំខានសំឡេងពីអ្នកជិតខាង។

លទ្ធផលស្រាវជ្រាវនេះ បានរកឃើញទៀតថា សូម្បីតែអ្នករស់នៅជាប់ដងផ្លូវជាតិ ឬ ដងផ្លូវដែលមានចរាចរណ៍ណែនណាន់តាន់តាប់ ក៏ត្រូវប្រឈមនឹងការធ្លាក់ខ្លួនចូលក្នុងជំងឺផ្លូវចិត្តដូចរៀបរាប់ខាងលើនេះដែរ។ ដូច្នេះហើយ ទើបយើងតែងឃើញ អភិជន អ្នកមានលុយកាក់ច្រើន តែងផ្លាស់ផ្ទះសម្បែងទៅរស់នៅតាមទីជនបទដាច់ស្រយាល ដែលមិនសូវមានសំឡេងចរាចរណ៍ឡានម៉ូតូរំខានដល់សោត្រប្រសាទរបស់ពួកគេ ដើម្បីគេអាចមានជីវិតរស់នៅពេញដោយសេចក្ដីសុខ។

សំឡេងអាចបំផ្លាញសុខភាពមនុស្សផង និងជួយព្យាបាលជំងឺមនុស្សផង

(៣) តើមានសំឡេងណាដែលល្អប្រសើរចំពោះសុខភាពរាងកាយ និង ផ្លូវចិត្តដែរឬទេ?

ចម្លើយគឺ ពិតជាមាន! សំឡេងដែលជួយព្យាបាលជំងឺ និងជំរុញថាមពលរាងកាយ ជំរុញថាមពលខួរក្បាលឱ្យស្វាហាប់ ភ្លឺស្វាង គឺជាសំឡេងដែលចេញពីប្រភពធម្មជាតិ ដូចជា៖ សំឡេងសត្វបក្សាបក្សី សំឡេងរលកសមុទ្រ សំឡេងទឹកជ្រោះហូរ ទឹកភ្លៀងស្រក់តក់ៗ ស្លឹកឈើបោកបក់តិចៗ ជាដើម។ ក្រៅពីនោះ គេក៏អាចច្នៃប្រតិដ្ឋសំឡេងជំរុញសុខភាពមនុស្សផងដែរ ដូចជា ភ្លេងដន្ត្រីយឺតៗ ដែលបង្អូសសំឡេងស្រាលៗ ស្របតាមចង្វាក់ដង្ហើមរបស់មនុស្ស ដូចជា សំឡេងព្យាណូ សំឡេងហ្គីតា សំឡេងខ្លុយ វីយ៉ូឡុង ពិណ……ដែលបន្លឺក្រោមកម្រិត ២៥ ដេស៊ីប៊ែល។

(៤) ខាងក្រោមនេះជាម្រិតសំឡេងដែលលោកអ្នកគួរយល់ដឹង

ជាទូទៅ គេប្រើឧបករណ៍វាស់សំឡេង ដើម្បីអាចដឹងថា តើបរិស្ថាន ដែលយើងកំពុងរស់នៅ មានសំឡេងកម្រិតប៉ុន្មានដេស៊ីប៊ែលឱ្យពិតប្រាកដ។ ខាងក្រោមនេះជាលំអានគន្លឹះដើម្បីកំណត់កម្រិតសំឡេង៖

​កម្រិតស្ងប់​ស្ងាត់​ល្អបំផុតដែលអាចព្យាបាលជំងឺក្នុងខ្លួន

  • 0 DB  គឺ​ស្ងាត់​ឈឹង ញាណ​ត្រចៀក​អាចចាប់​ដឹង​ថា​មាន​សំឡេង​
  • 10 DB គឺ​ស្ងាត់​ដូច​នៅក្នុង​បន្ទប់​ថត​សំឡេង (ស្ទីឌីយ៉ូ)​ ឬនៅ​ទីវាលខ្សាច់​​រហោឋាន
  • 20 DB ក្នុង​​ឧទ្យាន​ស្ងប់ស្ងាត់កណ្ដាលព្រៃ មានសត្វបក្សាបក្សី

កម្រិតល្អ​អាច​ទទួល​យក​បាន ៖

  • 25 DB នៅ​ស្រុកស្រែដាច់ស្រយាល ឬក្នុងព្រៃ ស្ងប់ឥតភ្លៀងខ្យល់
  • 30 DB ក្នុង​បន្ទប់​គេង​បិទជិត ឆ្ងាយទីប្រជុំជន
  • 40 DB ក្នុង​ការិយាល័យ​ធ្វើការ​ ឬ ក្នុងផ្ទះ ឆ្ងាយក្រុង

កម្រិតអាច​ទ្រាំទ្រ​បាន ៖

  • 45 DB សំឡេង​ម៉ាស៊ីនបោក​ខោអាវ ម៉ាស៊ីនត្រជាក់
  • 50 DB សំឡេង​ក្នុង​ផ្សារ​ទំនើបធំៗ
  • 60 DB សំឡេង​មនុស្ស​និយាយ​គ្នាអ៊ូអរ និង​សំឡេង​ពេល​បើក​បង្អួច​នៅ​ជាប់ផ្លូវ

កម្រិតនាំ​ឱ្យ​ហត់នឿយ​ និង​ពិបាក​ទ្រាំ

  • 65 DB សំឡេងឡានបើក​តាម​ថ្នល់
  • 70 DB សំឡេងម៉ាស៊ីន​បូម​ផ្ទះ កាត់​ស្មៅ ផ្លុំ​ខ្យល់
  • 80 DB សំឡេង​ចរាចរណ៍​តាមផ្លូវកកណែន​ និង​ស៊ីផ្លេឡាន

កម្រិត​​ហានិភ័យ​ ៖

  • 90 DB សំឡេងត្រាក់ទ័រ រថភ្លើង
  • 100 DB ​​សំឡេងក្នុង​កាសដែល​បើកអស់​លេខ ឬ​ធុងបាសការ​ប្រគុំ​តន្ត្រី
  • 102 DB សំឡេងតន្ត្រី​ក្នុង​ក្លឹបឌីស្កូ ក្លឹបរាត្រី

កម្រិត​​គ្រោះថ្នាក់ ៖

  • 110 DB សំឡេង​​ធុង​បាសឡាន​ខ្លាំង​អស់​លេខ
  • 120 DB សំឡេងយន្តហោះ​ហោះឡើង ឬ​សំឡេង​ម៉ាស៊ីនខួងសំណង់
  • 130 DB ស្នូរ​កាំភ្លើងបាញ់
  • 140 DB ស្នូរ​គ្រាប់​ផាវ គ្រាប់បែក

ជំងឺភាសា

នៅស្រុកសៀម ពួកសៀមអ្នកទីក្រុង បញ្ចេញសំឡេង អក្សរ “រ” ចេញជា “ឡ ល” ទាំងអស់។ ឧទាហរណ៍៖ “រុងរឿង រៀបរ៉យ រោងរៀន” គេថា “លុងលឿង លៀបឡយ ឡូងលៀន”…។

នៅស្រុកខ្មែរ ពួកខ្មែរអ្នកទីក្រុង បញ្ចេញសំឡេង អក្សរ “រ” ចេញជា “ហ” ទាំងអស់។ ឧទាហរណ៍៖ “រុងរឿង រៀបរយ រូតរះ ខំរៀន” គេថា “ហ៊ុងហឿង ហៀបហ៊យ ហ៊ូតហ៊ះ ខំហៀន”… ហើយទាញសំឡេងមកនៅដើម ក។

ពួកគេមិនមែនមនុស្សអណ្ដាតតាឡាន់ទេ វាជាជំងឺនៃភាសានិយាយ ហើយអ្នកនិយាយខុសស័ព្ទអក្សរនោះ គេហៅថា “អ្នកជំងឺភាសា”។ ជំងឺបានកើតមានឡើងក្នុងគ្រប់ភាសាទាំងអស់ក្នុងពិភពលោក។ ហើយវាមិនមែនជាអ្វីដែលយើងត្រូវខំប្រឹងត្រាប់តាមនោះទេ។

នៅក្នុង ជំងឺភាសាអង់គ្លេស ក៏មានបញ្ហាដូចគ្នានេះដែរ។ ឧទាហរណ៍៖ ពាក្យ “កុំព្យូទ័រ/Computer, ស៊ីធី/City” ត្រូវបានអ្នកជំងឺភាសា និយាយបញ្ចេញសំឡេង “T” ជា “R” ទាំងអស់។ ដូច្នេះពួកគេបញ្ចេញសំឡេងថា “ខុមព្យូរ័រ ស៊ីរី”។ លុះដល់ជនជាតិផ្សេងដែលរស់នៅឆ្ងាយពីតំបន់ម្ចាស់ភាសាដើម (ឧ.ខ្មែរខ្លះ) ដែលមិនយល់ បែរជាខំប្រឹងកាច់តាមទាំងទទឹងទទែង ទាំងមិនយល់ថា ខ្លួនឯងគ្មានជំងឺទេ បែរខំប្រឹងពុតជាឈឺទៅវិញ។

សូមរស់ជាខ្លួនឯង កុំ​ប្រឹងពុត កុំប្រឹងត្រាប់តាមគេពេក ក្រែងលោ ត្រាប់តាមប៉ះចំអាខុស។ និយាយភាសាអ្វីក៏ដោយ ឱ្យតែយើងច្បាស់ថា យើងបានបញ្ចេញសំឡេងត្រឹមត្រូវតាម វាក្យស័ព្ទ ព្យាង្គ នីមួយៗហើយ គឺវាល្អហើយ។ តុងខ្មែរ តុងអាគាំង មិនសំខាន់ទេ សំខាន់ឱ្យតែគេស្ដាប់យល់។

ក្មេងៗឥលូវ (កំណាព្យ បទកាកគតិ)

០១. ក្មេងៗឥលូវ ជោរច្រើនពេកកូវ
មិនសូវខំរៀន រត់ដេញឧកញ៉ា
បោះចោលក្ដារខៀន ទន្ទេញរបៀន
ក្បួនបោកស្របច្បាប់។

០២. ក្មេងៗឥលូវ ចាស់តម្រង់ផ្លូវ
មិនសូវចង់ស្ដាប់ តែបើក្បួនចោរ
ប៉ប្រោចំណាប់ ខំរៀនខំត្រាប់
ត្រងច្បាប់ស្រូបលុយ។

០៣. ក្មេងៗឥលូវ សាងរឿងអាស្រូវ
មិនសូវខ្លាចនុយ ឃើញគេសម្ដែង
ក្លែងដើរអង្គុយ គេអួតប៉ាទ្រុយ
ដូចរុយប្រហុក។

០៤. ក្មេងៗឥលូវ បើគិតឱ្យត្រូវ
គឺបញ្ញាចុក មិនរៀនពីតូច
ដូចដបបិទឆ្នុក ខួរម៉ាសម្បុក
ស្ដុកសុទ្ធតែខ្លៅ។

០៥. ក្មេងៗឥលូវ យ៉ាប់ណាស់មិនសូវ
ចង់នៅហាលក្ដៅ ខ្លាចអាប់សាច់ឈាម
ក្រៀមស្បែកឡើងខ្មៅ ខ្លាចគេមិនហៅ
ថា-ស ដូចចិន។

០៦. ក្មេងៗឥលូវ ជោរតាមរដូវ
តាមផ្លូវបង្ហិន ខំប្រឹងចូលហ្វូង
ឈោងទាំងតឿក្រិន ឈោងចាប់សុបិន
មិនមែនផិនខ្លួន។

០៧. ក្មេងៗឥលូវ ជីវិតរស់នៅ
តាមផ្លូវឥតសួន សន្សំសំរាម
ទុកដាក់មាំមួន ថែមលាក់បំពួន
សន្សំរោគទៀត។

០៨. ក្មេងៗឥលូវ ដូច ម្រឹត្យូវ
មិនសូវដឹងស្នៀត ល្បិចពួកគ្រូបោក
គេខោកស៊កសៀត អ្នកណាខួរត្បៀត
គេឆ្លៀតប្រលេះ។

០៩. ក្មេងៗឥលូវ កូនបងកូនពៅ
សុទ្ធតែមិនខ្មេះ ថតរូបនឹងចោរ
ដែលឥតចំណេះ រីករាយស្ទើរឆេះ
កេះសួរឥតឆ្លើយ។

១០. ក្មេងៗឥលូវ ហ៊ានស៊ីដង្កូវ
ឥតខ្ពើមសោះឡើយ គេមានគ្រូធំ
ជោគជ័យកាត់ត្រើយ ឆ្លងគ្រូរួចហើយ
ស្បើយភាពថ្លៃថ្នូរ។

១១. ក្មេងៗឥលូវ វង្វេងពេកទៅ
ហៅចាស់ទៅប្រូ ប្រដៅឡងវិញ
ខ្លាំងណាស់ កុំជោរ! ទ្រឹស្ដីហែហូរ
ដូរអាចម៍គ្នាស៊ី។

១២. ក្មេងៗឥលូវ ចេះបោកទាំងឆៅ
ចេះដៅប្រឹថពី អាគមទឹកភ្លើង
ដីខ្យល់វក់វី ហ្វឹងស៊ុយធរណី
ធ្លាយចក្រវាល។

១៣. ក្មេងៗឥលូវ ស្រីហ៊ានសើយភ្លៅ
បញ្ចោររាលដាល ចំអាសសាធារណ៍
ហូរហៀរដល់ច្រាល ក្លាយជាកម្រាល
ក្រាលពាក្យជោគជ័យ។

១៤. ក្មេងៗឥលូវ ទាំងបងទាំងពៅ
ទៅរៀនវគ្គខ្លី រៀនចប់ចេះចាំ
បណ្ដាំមានន័យ សុទ្ធតែទ្រឹស្ដី
រវើរវាយ។

១៥. ក្មេងៗឥលូវ ឆៃថាវម្រះព្រៅ
ឬល្ពៅពពាយ មិនចេះដាំដុះ
តាមក្បួនព្រេងនាយ សុខចិត្តវេចស្ពាយ
ទិញចូលពីគេ។

១៦. ក្មេងអើយក្មេងក្មាង ទ្រព្យព្រេងសំណាង
គ្មានក្នុងមេឃទេ ច្បាប់ស្រូបល្មោភប្រាក់
ទ្រឹស្ដីខ្វាក់ខ្វេរ ឈុតបោកកំប្លេរ
គេរៀបអន្ទាក់។

១៧. ក្មេងអើយក្មេងក្មាង ឈប់ចេញមុខកាង
អាងយ៉ាងទៅអ្នក! ការពារគ្រូបោក
ដូចរៀបទៅធ្លាក់ នរកមានជាក់
ស្រូបទាញមុនលុយ។
_______________

លឹម វិរិយា🌸

ថ្ងៃ អង្គារ ៥រោច ខែមាឃ ឆ្នាំជូត ទោស័ក ព.ស. ២៥៦៤ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី ០២ ខែ កុម្ភៈ គ.ស. ២០២១

រូបភាពពីគេហទំព័រ http://www.irancartoon.com

ហេតុអ្វីបានជាមនុស្សខំប្រឹងធ្វើបុណ្យច្រើនហើយនៅតែជួបទុក្ខលំបាកទៀត?

ខ្ញុំជឿថាអត្ថបទមួយនេះ ប្រហែលជាចាក់ចំបេះដូងអ្នកអានមិនតិចនាក់ទេមើលទៅ។ មូលហេតុដែលខ្ញុំសម្រេចចិត្តសរសេររឿងនេះ ព្រោះឃើញអ្នកវង្វេងក្នុងសម្មាបដិបត្តិ ឬហៅងាយស្ដាប់ថា ធ្វើបុណ្យទាំងមិនត្រឹមត្រូវ ច្រើនខ្លាំងពេក ច្រើនរហូតដល់ វាស្ទើរតែក្លាយជាប្រពៃណី។ ពាក្យថាប្រពៃណីមួយម៉ាត់ គឺពិបាកគាស់រំលើង ពិបាកពន្យល់ដើម្បីឱ្យគេផ្លាស់ប្ដូរណាស់ លុះត្រាតែមនុស្សបានចូលជ្រៅដល់ហេតុនៃបញ្ហា ហើយទទួលប្ដូរដោយខ្លួនឯងជាមុនសិន។

មុននឹងឈានទៅដល់ការបកស្រាយប្រធានបទ ដំបូងខ្ញុំសូមលើកពី អ្វីទៅជា “បុណ្យ” ស្របតាមចរិតលក្ខណៈពុទ្ធសាសនា មកស្រាយជូនជាមុន។ “បុណ្យ” គឺជាគ្រឿងជម្រះសន្ដានចិត្ត វាអាចជាកុសល ជាអំពើល្អ ជាសេចក្ដីសុខ។ មានន័យថា “ធ្វើបុណ្យ” គឺធ្វើសេចក្ដីល្អ។ ហើយសេចក្ដីល្អ មានន័យថា ធ្វើឱ្យស្អាតបរិសុទ្ធ ឱ្យគួរស្រលាញ់ចង់បាន។ សេចក្ដីល្អ គេអាចធ្វើបានទាំងតាមរយៈ ផ្លូវចិត្ត ផ្លូវកាយ ផ្លូវវាចារ (ពាក្យសម្ដីនិយាយ ឬ កំណត់ត្រា)…។ល។ ទាំងនេះហើយ ដែលហៅថា “បុណ្យ”។

នៅក្នុងទសជាតក (ប្រវត្តិជាតិទាំង១០របស់ព្រះពុទ្ធមុនពេលត្រាស់ដឹង) គេបានកត់ត្រាទុកនូវ បុណ្យបារមីទាំង១០ ដែលព្រះបរមគ្រូនៃយើងបានបំពេញ ដើម្បីពន្យល់មនុស្សឱ្យបានជ្រាបពីអំពើបុណ្យផ្សេងៗដែលយើងគួរប្រតិបត្តិ ស្របទៅតាមទសបារមី ទាំងនោះ ដែលរួមមានដូចជា៖ (១) ទានបារមី (២)​ សីលបារមី (៣) នេក្ខម្មបារមី (៤) បញ្ញាបារមី (៥) វិរិយបារមី (៦) ខន្តីបារមី (៧) សច្ចបារមី (៨) អធិដ្ឋានបារមី (៩) មេត្តាបារមី (១០) ឧបេក្ខាបារមី។

ចំណែកពាក្យថា “បារមី” ប្រែថាជាការរក្សាគុណធម៌អ្វីមួយដែលជាធម៌ដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់។

រូបភាពពី http://www.britannica.com

រាប់ពាន់ឆ្នាំក្រោយការត្រាស់ដឹងរបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ការផ្សាយធម៌ហាក់កាន់តែខុសឆ្ងាយទៅៗ ពីសច្ចបារមី ពោលគឺមនុស្សដែលជាបុថុជ្ជន ធ្វើបុណ្យទាំងខុសឆ្គង។​

ដោយសារតែខ្ញុំបានកើត ធំធាត់ និងរស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដូច្នេះខ្ញុំអាចដឹងច្បាស់តែអ្វីដែលកំពុងកើតមាននៅក្នុងទឹកដីកំណើតខ្លួនឯងនេះតែប៉ុណ្ណោះទាក់ទងនឹងជំនឿសាសនា ជាពិសេសសាសនាខ្មែរ (ព្រះពុទ្ធសាសនាដែលលាយឡំដោយព្រាហ្មណ៍និយម)។

ដំបូង សូមលើកនិយាយពីអ្នកខំធ្វើពិធីបុណ្យ ហើយច្រលំថាខ្លួនឯងបានធ្វើបុណ្យ។ ខ្មែរស្ទើរតែគ្រប់ៗរូប ប្រហែលជាគ្មាននរណាដែលមិនធ្លាប់ឆ្លងកាត់ពិធីបុណ្យទេ។ ទោះជាមិនធ្លាប់ធ្វើពិធីបុណ្យកឋិន ឬ បុណ្យផ្កាប្រាក់ ឬ បុណ្យបច្ច័យបួន ឬ បុណ្យទក្ខិណានុប្បទាន ឬ បុណ្យអ្វីផ្សេងទៀតក៏ដោយ ក៏គង់តែធ្លាប់ធ្វើបុណ្យសពឳពុកម្ដាយ យាយតា សាច់ញតិ បងប្អូន មិនខាន។  គួរកត់សម្គាល់ថា គ្រប់ពិធីបុណ្យទាំងអស់ សុទ្ធតែមានរួមបញ្ចូលនូវប្រពៃណី ទំនៀមទម្លាប់ ដែលបន្សល់បន្តគ្នាពីមួយជំនាន់ ទៅមួយជំនាន់។ ការធ្វើតាមគ្នាតជំនាន់ រហូតដល់លែងខ្វល់ពីហេតុផលនៃសកម្មភាពប្រតិបត្តិ វានឹងលែងក្លាយជាបុណ្យទៀតហើយ គឺវាក្លាយជាវប្បធម៌របស់ជាតិសាសន៍មួយទៅវិញ។

ចំណុចខ្សោយរបស់មនុស្សក្នុងសង្គមដែលមានការអប់រំតិចតួច គឺ គេនឹងមិនហ៊ានរំលងចោលវប្បធម៌ទេ បើទោះបីជាគេមិនដឹង មិនយល់ថា ហេតុអ្វីត្រូវធ្វើដូច្នោះក៏ដោយ ហើយបើយើងសួរថា “ហេតុអ្វីបានជាធ្វើដូច្នេះ?” គេច្បាស់ជាឆ្លើយថា “ពីដូនតាមក ធ្វើតែអ៊ីចឹង”។ មានន័យថា គ្រប់ទង្វើ គេធ្វើដោយមិនខ្វល់ពីហេតុផលទេ។ ការព្យាយាមបើកកាយវែកញែកពីហេតុផល ត្រូវបានគេចាត់ទុកជា ជនថោកទាប ទៅវិញ។ ម៉្លោះហើយ អ្នកសិក្សាជ្រៅជ្រះក្នុងសាសនា ក៏មិនហ៊ាននិយាយចំៗនូវអ្វីដែលគេបានយល់ដឹងដែរ ព្រោះថា កម្លាំងដ៏មហិមានៃមនុស្សល្ងង់មានឥទ្ធិពលធំជាងហេតុផលរបស់អ្នកប្រាជ្ញទៅទៀត។

រូបភាពពី http://www.kchnews.com

ត្រូវចងចាំថា គ្រប់ពិធីបុណ្យប្រពៃណីផ្សេងៗដែលយើងមើលឃើញ សុទ្ធតែបង្កើតឡើងដោយមនុស្សសាមញ្ញធម្មតា ក្រោយសម័យព្រះពុទ្ធត្រាស់ដឹង។ ពោលគឺ មានរឿងជាច្រើនដែលគេរៀបចំ មិនមែនជាបង្គាប់របស់ព្រះពុទ្ធទេ ប៉ុន្តែគេនិពន្ធវាឡើង ចងក្រងជាគម្ពីរថ្មីមួយទៀត (new version updated) ហើយផ្សារភ្ជាប់ទៅនឹងនាមព្រះពុទ្ធផង អាទិទេពផ្សេងៗក្នុងលទ្ធិព្រលឹងផង (attaching with Buddha and Gods) ដើម្បីឱ្យមនុស្សព្រមជឿតាមដោយឥតរួញរា។ មានឧទាហរណ៍ ដូចជាការប្រឌិតរឿងពីអានិសង្សផ្សេងៗ (ផលនៃកុសលបុណ្យ) ដែលចេញមកពីការព្រមធ្វើរឿងអ្វីមួយ។ ដូចជា បុណ្យកឋិន បានអានិសង្សអ៊ីចេះ បុណ្យពូនភ្នំខ្សាច់ បានអនិសង្សអ៊ីចុះ បុណ្យពុទ្ធាភិសេក បានអនិសង្សបែបនេះ បែបនោះ ទៅតាមការនិទានរឿងរបស់ក្រុមតាអាចារ្យ យាយជី ឬ សូម្បីតែអ្នកបួសក្នុងសាសនាព្រះពុទ្ធខ្លួនឯងនោះដែរ។ ការនិទាន ចេះតែកើតមានឡើងនៅគ្រប់ទិសទី គ្រប់ច្រកល្ហក ពីមួយជំនាន់ ទៅមួយជំនាន់ រហូតវាអាចជ្រួតជ្រាបសព្វសរសៃឈាមរបស់ជនជាតិខ្មែរ ភាគច្រើនលើសលុប។

ខ្ញុំសូមលើកភាពជាក់ស្ដែងទាក់ទងនឹង ការដង្ហែរទៀនព្រះវស្សារទៅប្រគេនលោកនៅវត្ត។ បើយើងវិភាគរកហេតុ គឺសម័យព្រះ មិនទាន់មានអគ្គិសនីបំភ្លឺដូចសម័យនេះទេ ម្ល៉ោះហើយប្រជាពុទ្ធបរិស័ទមូលមតិគ្នា ចាក់ទៀនធំៗជូនព្រះសង្ឃ ដើម្បីព្រះសង្ឃអាចប្រើប្រាស់ដុតបំភ្លឺពេលយប់ងងឹត ក្នុងការសិក្សាធម៌វិន័យ និងសម្រួលការរស់នៅអំឡុងរដូវភ្លៀងដែលលោកចេញទៅណាមិនរួច។ ការដែលសង្ឃមិនអាចចេញដើរខាងក្រៅបាន ហើយត្រូវសម្ងំនៅក្នុងវត្ត ជាពេលដែលសង្ឃត្រូវខំសិក្សារៀនសូត្រ។ ដូច្នេះបើគ្មានអ្វីដុតបំភ្លឺទេ វាងងឹតពពើម ពិបាកក្នុងជីវភាពណាស់។ ហើយដើម្បីលើកទឹកចិត្តមនុស្សឱ្យបំពេញតម្រូវការនេះជូនព្រះសង្ឃ គេចាប់ផ្ដើមនិទានរឿងអានិសង្សនៃការបូជាទៀនវស្សា ថាអ្នកបូជានោះនឹងបានទទួលលទ្ធផលអស្ចារ្យ អ៊ីចេះមួយ អ៊ីចេះពីរ តាមសមត្ថភាពថែមថយល្បោយរបស់គេ។ មនុស្សលោកមានជាប់លោភៈក្រាស់ក្នុងសន្ដាន មិនងាយជម្រះទេ គ្រាន់តែឮថា បរិច្ចាគទៀនដាក់វត្តខែវស្សារនឹងបានអនិសង្សនេះ អានិសង្សនោះ (គេច្រើនពោលបញ្ជោរថា ចាប់ជាតិណាៗ នឹងមានបញ្ញាភ្លឺស្វាងមិនងងឹតល្ងិតល្ងង់ ដោយសារតែពន្លឺទៀនដែលជួយលោកសង្ឃបានរៀនសូត្រ)។

លុះសម័យឥលូវ សួរថា តើព្រះសង្ឃនៅត្រូវការទៀនធំៗវែងៗនោះ ដុតបំភ្លឺទៀតទេ? គ្រប់វត្តអារាម ជាពិសេសវត្តនៅទីក្រុង ក្នុងទីប្រជុំជនខេត្តស្រុកនានា សុទ្ធតែមានតអំពូលអគ្គិសនី មានតខ្សែភ្លើង សព្វគ្រប់អស់ហើយ។ បើតម្រូវការពិតរបស់សង្ឃ គឺជាការបំភ្លឺពេលយប់ ហេតុអ្វីក៏មិននាំគ្នាឧបត្ថម្ភនូវសម្ភារៈដែលអាចជំរុញដល់ការបំភ្លឺបែបទំនើបវិញ? ឧទាហរណ៍ ដូចជា ម៉ាស៊ីនភ្លើង ប្រេងចាក់ម៉ាស៊ីនភ្លើង បន្ទះសូឡាដើរដោយពន្លឺព្រះអាទិត្យ ឬ បង្កើតកញ្ចប់ថវិកាបង់ថ្លៃអគ្គិសនីជូនវត្តតែម្ដងទៅ ទើបវាឆ្លើយតបនឹងតម្រូវការជាក់ស្ដែង។ បុណ្យអាចកើតឡើងបាន លុះត្រាតែអ្នកធ្វើទាន អាចបំពេញតម្រូវការអ្នកទទួល។ បើឱ្យអ្វីទៅគេហើយ គេប្រើមិនកើត វានឹងក្លាយជារឿងឥតប្រយោជន៍ ខាតពេលវេលា ខាតលុយ ហើយធ្វើឱ្យមនុស្សរឹតតែល្ងង់ទៅៗជាលំដាប់។ ក្នុងបរិបទនេះ និយាយដល់រឿងទៀនវស្សារ ដោយសារតែជឿលើអានិសង្សដែលគេនិទាន មនុស្សនាំគ្នាភ្លូកទឹកភ្លូកដី ដង្ហែរទៀនទៅដាក់វត្ត រហូតវត្តខ្លះជោរជន់ទៀនយកទៅណាមិនអស់ ត្រូវបង្ខំចិត្តបង្វិលចូលទៅក្នុងទីផ្សារវិញក្នុងតម្លៃថោកៗទៀតផង។

រូបភាពពី សារព័ត៌មាន នគរវត្ត (nokorwatnews.com)

ត្រង់ចំណុចនេះ តើតួបុណ្យពិតវានៅឯណា? បើឱ្យរកចំណុចគុណសម្បត្តិ ខ្ញុំថា វាមានដែរ គឺបានថែរក្សាប្រពៃណីវប្បធម៌ខ្មែរ ដែលជាព្រលឹងជាតិកម្ពុជា ហើយរូបភាព សកម្មភាពទាំងនោះ នឹងទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរអន្តរជាតិឱ្យចង់មកទស្សនាដោយផ្ទាល់។ មានន័យថា សកម្មភាពធ្វើបុណ្យក្លាយទៅជាឈុតឆាកសិល្បៈសម្ដែង ដើម្បីទាក់ទាញអ្នកទស្សនាដែលមិនធ្លាប់ឃើញ។ ដូច្នេះ សូមញែកគ្នាឱ្យដាច់រវាង ពាក្យថា “ការធ្វើបុណ្យ” និង “ការថែរក្សាវប្បធម៌”។

មានរឿងផ្សេងទៀតជាច្រើនដែលជនជាតិខ្មែរ នៅតែបន្តថែរក្សា បើទោះបីជាវាមិនបានឆ្លើយតប ប្រកបដោយហេតុនិងផលក៏ដោយ។ គេបង្ខំឱ្យក្មេងជំនាន់ក្រោយព្រមជឿ ប៉ុន្តែគេមិនបកស្រាយពីចេតនានៃសកម្មភាពទេ ហើយបើគេបកស្រាយ ក៏បំណកស្រាយទាំងនោះវានៅឆ្ងាយហួសនិស្ស័យនឹងមើលឃើញ ចាប់បាន ជាពិសេសគឺរឿងអនាគតជាតិ និង រឿងអតីតជាតិ។ បើគ្រប់គ្នាបកស្រាយតែរឿងបច្ចុប្បន្នកាល ខ្ញុំថា ប្រហែលប្រពៃណីទាំងនោះអាចរលាយតែម្ដង ព្រោះម្នាក់ៗមានភ័ស្តុតាងសម្អាងដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងតវាគ្នាស្វែងរកសច្ចធម៌ពិត។ ដល់តែលើកថា គេមានបាន ព្រោះបុណ្យគេពីអតីតជាតិ អ្នកឯងក្រព្រោះបាបពីអតីតជាតិ។ ចូរខំសាងបុណ្យ ដើម្បីចាប់ជាតិថ្មី វានឹងបានទៅជាយ៉ាងនេះមួយ យ៉ាងនោះមួយ ។ល។ គឺធ្វើឱ្យមនុស្សងងឹតទៅៗ រំដោះខ្លួនចេញមិនផុតពីរណ្ដៅទុក្ខវេទនា។ សូម្បីតែពាក្យថាសាងបុណ្យនោះទៀតសោត ក៏ជនជាតិខ្មែរនៅតែមិនទាន់យល់ច្បាស់នៅឡើយផង។

ឈានចេញពីការជឿទាំងផ្កាប់មុខហើយ បុថុជ្ជនដែលនៅក្នុងខ្លួន ពោរពេញដោយកិលេស តណ្ហា ក្រាស់ឃ្មឹកស្រាប់ផងនោះ បែរជា បង្វែរពិធីបុណ្យ ឱ្យក្លាយជា កម្មវិធីវិនិយោគបុណ្យ គឺធ្វើបុណ្យកត់បញ្ជីស្នាមច្បាស់លាស់ ហើយទូទាត់បញ្ជី រវាងគ្នា និងគ្នាទៅវិញទៅមកប្រកបដោយចិត្តលោភៈ។

បច្ចុប្បន្ន នៅស្រុកខ្មែរ មនុស្សនាំគ្នាបង្កើតកម្មវិធីចាប់ជំរិតគ្នាទៅវិញទៅមក ម្ដងម្នាក់ ដោយយកពាក្យថាធ្វើបុណ្យជារបាំងមុខ។ ឧទាហរណ៍ ជាក់ស្ដែង បើមានម្នាក់ណានោះធ្វើបុណ្យខួបគម្រប់ មរណៈ១ឆ្នាំរបស់ម្ដាយខ្លួន គេក៏នឹងបោះពុម្ពលិខិតអញ្ជើញ ដើម្បីកៀរគរ អ្នកផ្សេងៗទៀត ឱ្យមករួមពិធីនឹងខ្លួនដែរ។ ចេតនា ដ៏ពិតប្រាកដរបស់ម្ចាស់កម្មវិធីនោះ (ភាគច្រើន) មិនមែនគ្រាន់តែចង់ឧទ្ទិសជូនវិញ្ញាណក្ខន្ធម្ដាយដែលស្លាប់ពីឆ្នាំមុនទេ ប៉ុន្តែភ័យព្រួយបារម្ភ ក្រែងខ្លួនឯងដែលជាអ្នកខំរៀបចំពិធីបាក់មុខបាក់មាត់ បើសិនជាមិនសូវមានភ្ញៀវច្រើនមកចូលរួមក្នុងរោងបុណ្យ ខ្លាចគេនិយាយដើមថាមានទ្រព្យប៉ុណ្ណឹងដែរ មិនហ៊ានធ្វើឱ្យធំដុំ។ បំណងមួយទៀត ដ៏ពោរពេញដោយកិលេស គឺប្រាថ្នាចង់បានលុយកាក់របស់ភ្ញៀវដើម្បីសម្រួលដល់លទ្ធភាពចំណាយក្នុងពិធីបុណ្យផ្ទាល់ខ្លួនឯង។ ហើយហេតុផល ដែលពិបាកប្រកែក គឺ ការសងបំណុលគ្នា។ បំណុលនៅទីនេះ គឺជាលុយកាក់ ដែលម្ចាស់ដើមបុណ្យ ធ្លាប់បានដើរចូលបុណ្យ ឬ ស៊ីការចងដៃ ឬធ្លាប់លះបង់ក្នុងពិធីផ្សេងៗរបស់អ្នកនេះ អ្នកនោះ កន្លងមក។ ម្ល៉ោះហើយ ភ្ញៀវដែលដឹងថាខ្លួនធ្លាប់ជាប់ជំពាក់ នឹងមិនហ៊ានខកខានទេ។ បើទោះបីជាគេរវល់ខ្លាំង ឆ្លៀតពេលបង្ហាញវត្តមានក្នុងរោងពិធីមិនកើត ក៏គេនៅតែផ្ញើលុយកាក់តាមមធ្យោបាយផ្សេងៗ ដើម្បីបានបង្ហាញឈ្មោះក្នុងបញ្ជីកត់ត្រា របស់ម្ចាស់ដើមបុណ្យដែរ។ ត្រង់នេះហើយ ដែលខ្ញុំហ៊ាននិយាយថា មនុស្សចាប់ជំរិតគ្នាទៅវិញទៅមក ដោយពាក់ស្រោមសីលធម៌ក្លែងក្លាយទាំងអស់គ្នា រៀបឫកប្រកបដោយពុតត្បុតទាំងអស់គ្នា ដើម្បីកំដរគ្នារស់នៅក្នុងសង្គមបុណ្យក្លែងក្លាយទាំងអស់គ្នា។

រូបភាពពី មង្គលបុប្ផា – Mongkul Bopha

ទាញចេញពីការឆ្កឹះបង្ហាញខាងលើនេះ សួរថា ចំណុចត្រង់ណាដែលហៅថាជាបុណ្យពិត? វាស្ទើរតែគ្មានសោះ បើយើងពិចារណាធៀបនឹងសច្ចធម៌។ បើសិនជាគេអាចប្រមូលលុយបានពីមនុស្ស (ភ្ញៀវ) ចំនួន ១០០នាក់ ដែលស្មើនឹងទឹកប្រាក់ ១០០០ ដុល្លារ វាមានន័យថា គេបានចាប់ជំរិតមនុស្សបានលុយ ១០០០ ដុល្លារ មិនមែនបានបំពេញកុសលបុណ្យ ១០០០ដុល្លារទេ។ ហេតុអី? ព្រោះមនុស្សទាំង ១០០នាក់នោះ មិនបានតាំងចិត្តចូលដោយអំណាចសិទ្ធាជ្រះថ្លា មេត្តា ករុណា ឡើយ។ គឺគេចូលដោយភាពទើសទាល់ ឬហៅម្យ៉ាងទៀតថា ទុកមុខរាប់អានគ្នា។ ខ្លះចូលព្រោះជំពាក់គ្នាមកពីមុន ដោយខ្លួនឯងក៏ធ្លាប់បានប្រតិបត្តិពិធីដូចគ្នាអ៊ីចឹងដែរ។ ខ្លះចូលបុណ្យដោយសារចង់បានឈ្មោះឱ្យគេស្គាល់ គេឃើញ នឹងអាចទទួលលាភសក្ការៈផ្សេងៗក្នុងជីវិតផ្ទាល់ខ្លួនទៅថ្ងៃក្រោយ។ និងមានហេតុផលជាច្រើនទៀត ដែលវាមិនទាក់ទងនឹងសិទ្ធាជ្រះថ្លាបរិសុទ្ធទាល់តែសោះ។

អ្នកខ្លះទៀត ខំធ្វើបុណ្យកឋិន អស់លុយកាក់សន្ធឹក ប៉ុន្តែបែរជារកប្រយោជន៍ទៅបំពេញជូនតម្រូវការព្រះសង្ឃស្ទើរតែគ្មាន។ ឧបមាថា គេចាយលុយ ២ម៉ឺនដុល្លារ (គិតជាមធ្យមសម្រាប់អ្នកជីវភាពមធ្យមនៅទីក្រុង) ដើម្បីរៀបចំបុណ្យកឋិនមួយដង។ គេត្រូវចាយវាយលើសេវា សង់រោង តុបតែងរោង តុបតែងផ្ទះ ជួលតុចិន ម្ហូបចិន ដើម្បីទទួលភ្ញៀវ៣យប់ ៣ថ្ងៃ។ កាត់សម្លៀកបំពាក់ថ្មីៗស្រស់ស្អាត មានអាវប៉ាក់ ហូលផាមួងល្អឆើតឆាយ។ ជួលសេវាជាងថតរូប ថតវិដេអូ ក្រុមភ្លេងរាំឆៃយ៉ាំ លុយធីបក្នុងស្រោមសំបុត្រ (គេនិយមហៅបច្ច័យៗ) សម្រាប់ប្រគេនលោកសង្ឃសូត្រមន្តប្រោះព្រំសិរីសួស្ដីប្រចាំថ្ងៃ លុយធីបជូនអាចារ្យ យាយជី…។ល។ ក្រៅពីនោះ គេត្រូវទិញសម្ភារៈផ្សេងៗទៅតាមជំនឿតៗគ្នា ថា របស់អ្វីដែលគេតែងតែដឹកទៅវត្ត ដើម្បីក្រាលគ្រងកឋិនទាន។

រូបភាពពី http://www.btbnews.tv

ឆ្លងតាមរយៈបទពិសោធផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ខ្ញុំ ក្នុងការសាកសួរព្រះសង្ឃជាច្រើន ពីបណ្ដារវត្តនានានៅកម្ពុជា សង្ឃស្ទើរទាំងអស់ឆ្លើយប្រាប់ដោយត្រង់ពីបញ្ហានេះ។ ពេលគេហែរកឋិនចូលមកម្ដងៗ មើលទៅអ៊ឹកធឹក កងរំពង ក្ដុងក្ដាំងសម្បើមណាស់ ដូចជាអស្ចារ្យណាស់ ប៉ុន្តែទីបំផុតទៅ រកអ្វីជាប្រយោជន៍ស្ទើរមិនបាន។ ត្រៃចីវរ ដែលគេទូលលើក្បាលហែរចូល ស្អាតស្រស់ឆើតឆាយ រំលេចដោយ ផ្កាភ្ញី ចងបូររណេងរណោង ជាទីគយគន់ពេកក្រៃកន្លង។ អ្នកទូលនោះទៀតសោត ទម្រាំតែបានយកចូលព្រះវិហារ គឺថាថតរូបរាប់ម៉ោងមិនងាយស្កប់ស្កល់។ គេហាក់ដូចជាយកពិធីបុណ្យកឋិនទាននោះ សម្រាប់ថតវិដេអូឯកសារសម្ដែងបុណ្យទុកអួតគ្នា ជាជាងខ្វល់ពីព្រះសង្ឃ។ គេខ្វល់ពីអានិសង្សបុណ្យ គេគិតតែរឿងថាបានប៉ុន្មានវត្តហើយ ចំណែកត្រង់ថា តើលោកសង្ឃបានបំពេញតម្រូវការហើយឬនៅនោះ កម្រមានអ្នកខ្វល់ណាស់។ ដូចរឿងត្រៃចីវរដែលលើកពីល្បះមុននោះអ៊ីចឹង លុះហែកចេញមក វាគ្រាន់តែជាសំពត់លឿងសម្រាប់ព្រះសង្ឃស្លៀកទេតើ ហើយតម្លៃរបស់វា ប្រហែលជាមិនថ្លៃដល់សម្ភារៈតុបតែងពីខាងក្រៅផង។ ភាសាអ្នកស្រុក និយាយអាក្រក់ស្ដាប់ គេហៅថា ល្អមើលតែមិនល្អស៊ី។ បើនិយាយពីសម្ភារៈផ្សេងទៀត មានសភាពអាក្រក់ច្រើនណាស់។ ឧទាហរណ៍ដូចជា ថ្នាំពេទ្យហួសដឺឡេ គ្រឿងចាប់ហួយខូចគុណភាព កំសៀវ ឆ្នាំង ចានក្បាន ដែលមានគុណភាពអន់ៗ ជាដើម។ របស់ភាគច្រើន ស្អាតតែថង់ដែលគេខ្ចប់ទេ តែអាខាងក្នុងវិញ ឃើញហើយហួសចិត្តណាស់ ប៉ុន្តែយើងមិនអាចទៅរអ៊ូរទាំកើត ព្រោះជារបស់គេឱ្យ។ ម្យ៉ាងទៀត អ្នកបួសក្នុងពុទ្ធសាសនា ប្រៀបដូចអ្នកសូមទានអ៊ីចឹង រស់ដោយសិទ្ធារបស់អ្នកដទៃ។ បើគេឱ្យក៏បាន បើគេមិនឱ្យគឺអត់ ដល់អ៊ីចឹងទៅ លោកសង្ឃជាច្រើន បែកគំនិតទៅរៀនសូត្របាលី ធ្វើពិធីកម្មផ្សេងៗ ដើម្បីទាក់ម៉ូយស្រោចទឹក រំដោះគ្រោះ លើករាសី ជាថ្នូរនឹងបច្ច័យជាលុយកាក់ ដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិតជំនួសវិញ។

រូបភាពពី http://www.pixers.us

ការពិតពីក្រោយជីវិតសាងផ្នួសរបស់សង្ឃភាគច្រើន មិនមែនបណ្ដាលពីសិទ្ធាជ្រះថ្លាដ៏បរិសុទ្ធចិត្តទេ គឺបណ្ដាលមកពីជីវភាពក្រីក្រ គ្មានទីស្នាក់អាស្រ័យ ម្លោះហើយភាពក្រ បានធ្វើឱ្យសង្ឃជាច្រើនទៅជាវង្វេង ច្រលំបាលីអាគមអូមអាម វិជ្ជាធ្មប់ដែលព្រះហាមរៀននោះថាជាធម៌ទៅវិញ។ ហើយពុទ្ធបរិស័ទនោះទៀតសោត ក៏ល្ងិតល្ងង់តាម ទៅវត្ត មិនមែនចង់ទៅយល់ដឹងពីធម៌ពិតទេ ទៅវត្តដើម្បីទៅស្រោចទឹក កាត់គ្រោះ ដើម្បីទៅរកព្រះសង្ឃគន់គូរជើងលេខទស្សន៍ទាយជោគជតា ទៅវត្តដើម្បីដឹកឡានថ្មីទៅប្រោះទឹកមន្ត ទោវត្តដើម្បីសូមយន្ត័គាថាទុកយកមករកស៊ី។ អ្នកខ្លះទៅវត្តព្រោះតែវត្តនោះមានផ្នូរម្ដាយឳពុកខ្លួនឯង មិនមែនចង់ទៅជួយព្រះសង្ឃដោយចិត្តស្មោះឯណា។ គិតៗទៅ ព្រះសង្ឃដូចរស់នឹងផ្នូរខ្មោចម្ដាយឳពុកគេទៅវិញ បើគេមិនយល់សប្ដិឃើញម៉ែគេឳគេ ប្រហែលជាលោកដាច់ចង្ហាន់ក៏ថាបាន។ ពិពណ៌នាមិនអស់ទេរឿងរ៉ាវ ចាក់ស្រែះ កណ្ដាញ់ចុក ស្ទើរគ្មានមុខស្រាយនេះ ព្រោះបញ្ហាកើតឡើងគ្រប់រូបភាព ហើយរឿងភាគច្រើនពិបាកនិយាយជាសាធារណៈ។ វាដូចរឿងកឋិនហ្នឹងអ៊ីចឹង បើមានគេសួរគាត់ថា ធ្វើបុណ្យអស់ប៉ុន្មាន? គាត់ច្បាស់ជាឆ្លើយថា ធ្វើអស់ ២ម៉ឺនដុល្លារមិនខាន ប៉ុន្តែធាតុពិត ស្ទើរតែរកសិទ្ធាបុណ្យគ្មានសោះ។ និយាយនេះ មិនទាន់រាប់បញ្ចូលរឿងម្ចាស់កឋិនដែល ដើរហៅគេហៅឯងពេញភូមិនៅឡើយផង។ កាលសម័យព្រះ ប្រហែលជារឿងផ្សេង ប៉ុន្តែសម័យនេះ ខ្ញុំហ៊ានថា អ្នកទៅចូលរួមភាគច្រើន គឺទៅទូទាត់បំណុលជំពាក់គ្នា និងមួយចំនួនទៀត ចង់ទៅទេសចរនៅវត្ត បើសិនជាវត្តនោះនៅតំបន់ដែលគេមិនទាន់ស្គាល់។

រូបភាពពី http://www.khmercreative.net

ខ្ញុំសូមចូលមកក្នុងប្រធានបទវិញ ថា “ហេតុអ្វីបានជាមនុស្សខំប្រឹងធ្វើបុណ្យច្រើនហើយ នៅតែជួបទុក្ខលំបាកទៀត?” ឆ្លងតាមការបកស្រាយត្រួសៗខាងលើនេះ យើងអាចឆ្លើយថា “ព្រោះមនុស្សមិនស្គាល់ថាអ្វីជាបុណ្យ”។ ការដែលមិនស្គាល់បុណ្យ ក៏នាំគ្នាច្រលំថាខ្លួនខំធ្វើបុណ្យទៅវិញ ដែលតាមការពិត ក្រៅពីមិនបានបុណ្យហើយ ហេងស៊យអាចបានបាបមកត្រួតពីលើវិញក៏ថាបាន អាស្រ័យលើកម្រិត មិច្ឆាទិដ្ឋិ របស់ជននោះម្នាក់ៗ។ ឧទាហរណ៍ពីរបីរឿងខាងលើ វាមិនទាន់គ្រប់សេចក្ដី ដើម្បីអ្នកអានបានអស់ចិត្តនៅឡើយទេ ប៉ុន្តែយ៉ាងហោចណាស់ ក៏អត្ថបទខ្លីមួយនេះ គួរតែជាប្រទីបបំភ្លឺដល់មនុស្សខ្មែរ កំពុងរស់ក្នុងសង្គមខ្មែរ ងាកមកពិចារណាម្ដងទៀតទាក់ទងនឹងរឿងបុណ្យបាប។ ហើយចែកគ្នាបានដាច់ច្បាស់លាស់ រវាង “បុណ្យ” ដែលចេញពីកុសលចិត្តដ៏ពិតប្រាកដ និង “ពិធីបុណ្យ” ដែលនាំគ្នាធ្វើដើម្បីបង្អួតគ្នាទៅវិញទៅមក ដើម្បីចាប់ជំរិតគ្នាទៅវិញទៅមក សងសឹកគ្នាទៅវិញទៅមក ។ល។

“បុណ្យ” បារមី ដែលអាចយិតយោងមនុស្សបាន មិនមានលាយឡំដោយពាក្យថា “អានិសង្ស” ទេ។ មិនមានការប្រាថ្នាថាសូមឱ្យអាត្មាអញបានទៅជាយ៉ាងនេះឬយ៉ាងនោះទេ។ ការលះបង់ទានដល់អ្នកដទៃហើយ ប៉ងប្រាថ្នាឱ្យគេជូនពរជ័យ ប៉ងឱ្យគេលើកសរសើរ ប៉ងឱ្យគេរំលេចឈ្មោះ រំលេចទឹកលុយ ឬ អ្វីផ្សេងៗដែលញាំងឱកើតកិលេស សុទ្ធតែមិនមែនជាបុណ្យបារមីឡើយ។ អ្នកខំសាងនឹងទទួលផលដូចដែលគេបានប៉ងប្រាថ្នាក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែពួកគេចេញមិនផុតពីអន្លង់ទុក្ខសោកឡើយ។

រូបភាពពី http://www.pinterest.com

____________

លឹម វិរិយា (មនុស្សដែលគិតខុសពីគេក្នុងសង្គម)

ហេតុអ្វីបានជាមនុស្សសម័យនេះ នៅលីវបានយូរជាងសម័យមុន?

ពីដើមឡើយ ក្នុងរវាងទសវត្សរ៍ ១៩៩០ ដល់ ២០០០ ខ្មែរយើងរៀបការនៅអាយុប្រមាណជា ២០ ឆ្នាំ គិតជាមធ្យម។ បច្ចុប្បន្ន វ័យចូលរោងការបានអូសបន្លាយដល់អាយុជាង៣០ឆ្នាំ គិតជាមធ្យម។ តើកត្តាអ្វីខ្លះដែលបណ្ដាលឲ្យការសម្រេចចិត្តរៀបការរបស់មនុស្សម្នាក់ៗ កាន់តែចាស់ទុំជាងមុន?

សូមបញ្ជាក់ថា ខ្ញុំមិនមែនជាអ្នកឯកទេសសង្គមវិទ្យា ឬចិត្តវិទ្យា ឬអ្នកស្រាវជ្រាវទិន្នន័យផ្លូវការណាមួយឡើយ។ គ្រប់យ៉ាងដែលខ្ញុំសរសេរនៅទីនេះ គ្រាន់តែជាបទពិសោធជីវិតដែលខ្ញុំបាន និង កំពុងតែឆ្លងកាត់ យ៉ាងវីវក់ ជាមួយនឹងគេនឹងឯង ហើយខ្ញុំយកអ្វីដែលខ្ញុំជួបផ្ទាល់ភាគច្រើន ដើម្បីស្រាយចម្ងល់ខាងលើ។ ខ្ញុំបានរកឃើញកត្តាធំៗ៦យ៉ាងដែល ខ្ទប់សេចក្ដីសម្រេចចិត្តរបស់មនុស្សសម័យថ្មីឲ្យនៅលីវបានយូរ។

កត្តាទី១៖ លំហូរបច្ចេកវិទ្យាពត៌មាន និង ឧបករណ៍ឆ្លាតវៃ

ពីមុន ពេលដែលគ្មានអ៊ីនធើណិត គ្មានទូរស័ព្ទទំនើប គ្មានម៉ាស៊ីនថតរូបច្បាស់ល្អ គ្រប់យ៉ាងដើរទៅមុខតាមរបៀបធម្មជាតិ ឬ ហៅថា តាមប្រពៃណី ទំនៀមទម្លាប់។ មានន័យថា ការសម្រេចចិត្តរៀបការរបស់គូប្ដីប្រពន្ធ មួយគូៗ ត្រូវបានធ្វើតាមទម្លាប់តគ្នារបស់ឪពុកម្ដាយ ជីដូនជីតា។ បុរសនិងស្ត្រី ព្រមជឿតាមការណែនាំរបស់ចាស់ៗ បើគេប្រាប់ថាល្អ គឺច្បាស់ជាល្អមែនហើយ។ បន្ទាប់មក គេទៅរកហោរទាយ គន់គូរជើងលេខបន្តិចបន្តួចជាការឧបកិច្ច ឲ្យអស់ចិត្ត។ ចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍ភាគច្រើន បណ្ដាលមកពីឥទ្ធិពលចំណងទាក់ទងរបស់ឪពុកម្ដាយជាមុនសិន។ បើចាស់ៗបានត្រូវរ៉ូវគ្នាហើយ ការបញ្ចុះបញ្ចូលក្មេងៗជារឿងងាយស្រួលបំផុត បើទោះបីជាកូនៗមានគូស្នេហ៍រួចទៅហើយ ក៏នៅតែមិនឈ្នះអំណាចឪពុកម្ដាយដែរ។

ប៉ុន្តែរឿងបែបនេះ ប្រហែលជាមិនសូវមានទេ ក្នុងយុគសម័យឌីជីថល។ មនុស្សស្ទើរតែគ្រប់រូប មានទូរស័ព្ទទំនើបជាប់ខ្លួនគ្រប់ពេលវេលា ដែលផ្ទុកទិន្នន័យសព្វគ្រប់បែបយ៉ាងដែលគេអាចទាញយកបាន ពេលដែលត្រូវការ។ បុរស និង ស្ត្រី អាចសម្លឹងមើលគ្នាទៅវិញទៅមកដោយសេរីក្នុងលំហរអ៊ីនធើណិត។ បណ្ដាញសង្គម ដែលមនុស្សខ្លះញៀនដល់កម្រិតប្រកាសអាសន្នរបស់ពេទ្យផ្លូវចិត្ត នៅតែមានឥទ្ធិពល ក្នុងគ្រប់ស្រទាប់វណ្ណៈ គ្រប់ស្ថាប័នការងារ ក្រុមហ៊ុនឯកជន អង្គការនានា ។ល។ បណ្ដាញសង្គម បានក្លាយជាឧបករណ៍ឆ្លុះបញ្ចាំងអត្តចរិត លក្ខណៈរបស់បុគ្គលដែលជាអ្នកប្រើប្រាស់ផ្ទាល់ បង្ហាញពីរូបសម្ផស្ស អំណាចហិរញ្ញវត្ថុ ចំណេះដឹង និង ឥទ្ធិពលផ្សេងៗទៀត ទាំងវិជ្ជមាន និង អវិជ្ជមាន។ ការមានលទ្ធភាពទទួលបានពត៌មានពីមនុស្សម្នាក់ៗ ជាពិសេសអ្នកនៅលីវ ដែលកំពុងសម្លឹងមើលគ្នាទៅវិញទៅមកនោះ បានធ្វើឲ្យទំហំការពិចារណា ប្រៀបធៀបគ្នា កាន់តែវែងឆ្ងាយ យឺតយ៉ាវ និងអូសបន្លាយកាន់តែយូរឡើង។

បើយើងនិយាយមួយជ្រុងទៀត គឺថា មនុស្សមានអ៊ីនធើណិតកំដរ មិនសូវអផ្សុក ហើយតែងតែព្រលែងចោលពេលវេលាពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ ពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ ដោយមិនសូវខ្វល់ពីសម្ព័ន្ធភាពពិតប្រាកដ ដែលអាចឈានដល់ចំណងជីវិត។

កត្តាទី២៖ ការសិក្សាអប់រំ

បច្ចុប្បន្ន ការទទួលបានលទ្ធភាពសិក្សារបស់បុរសនិងស្ត្រី កាន់តែល្អប្រសើរជាងសម័យដើម។  នៅពេលដែលម្នាក់ៗ (បុស និង ស្ត្រីនៅលីវ) រៀនបានកាន់តែខ្ពស់ មានចំណេះដឹងកាន់តែច្បាស់លាស់ ការងារក៏កាន់តែរវល់មមាញឹករាល់ថ្ងៃ។ ភាពរវល់នឹងការងារ ធ្វើឲ្យម្នាក់ៗមិនសូវមានពេលគិតគូររឿងរៀបចំក្រុមគ្រួសារ។ ភាពជោគជ័យក្នុងការងារ ធ្វើឲ្យម្នាក់ៗត្រេកត្រអាលនឹងការកសាងស្នាដៃឲ្យកាន់តែច្រើនឡើង ហើយទុករឿងរៀបការ ជាជម្រើសទី២។ ក្នុងបរិបទនេះ ឪពុកម្ដាយ ក៏មិនសូវហ៊ានមាត់កអ្វីធំដុំជាមួយកូនៗដែរ ព្រោះតែពួកគាត់ខ្លួនឯង ក៏បានឈានចូលក្នុងរបត់ផ្នត់គំនិតថ្មីនេះ តាមរយៈការសិក្សារបស់កូនៗ ដែលបង្ហាញចេញ។

ការងារល្អៗ បណ្ដាលឲ្យបុរសស្រ្តីមានប្រាក់ចំណូលប្រសើរជាងសម័យមុន។ ការមានចំណូលច្រើន ធ្វើឲ្យមនុស្សរិតតែមានមោទកភាពនឹងខ្លួនឯងកាន់តែខ្លាំង។ ភាពរឹងមាំផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុនេះហើយ ដែលធ្វើឲ្យស្ត្រីលែងនឹកនាដល់ ការរៀបការយកប្ដី បង្កើតកូន និងក្លាយជាមេផ្ទះ។ សមត្ថភាពដ៏ឈ្លាសវៃនេះហើយ ដែលធ្វើឲ្យមនុស្សស្រីនៅលីវបំពាក់ស្លាកឈ្មោះខ្លួនឯងថាជា ម្ចាស់ក្សត្រី ទាំងដែលភ្លេចគិតថា បុរសពូកែៗជាច្រើនផ្សេងទៀត ក៏បានចងស្លាកឈ្មោះខ្លួនឯងថាជា ព្រះរាជបុត្រ ដែរ។ ដូច្នេះ តែកាលណាទាំងសងខាង ម្នាក់ជា ម្ចាស់ក្សត្រី និងម្នាក់ទៀតជា ព្រះរាជបុត្រ ហើយ ពិតជាពិបាកចុះសម្រុងនឹងគ្នាណាស់ ព្រោះតែម្ខាងៗ ពោរពេញដោយអំណួត និងភាពមានៈរឹងរូស។

កត្តាទី៣៖ ការយល់ដឹងពីបញ្ហាសុខភាព និង សម្រស់

ពីដើម នៅតាមភូមិស្រុកនានា រួមទាំងទីក្រុងផង ស្ទើរតែរកគ្មាន កន្លែងហាត់ប្រាណកសាងរាងកាយ ហើយក៏មិនមាននរណារត់ហាត់ប្រាណនៅតាមដងផ្លូវសាធារណៈដែរ ភាគច្រើនមានតែជនបរទេស។ បើនិយាយដល់គ្លីនីកកែសម្ផស្សផង ខ្ញុំមិនដែលឮទាល់តែសោះ។  ផ្ដាសាយទៅពេទ្យ ជារឿងកំប្លែងដែលគេឮហើយសើចចុកពោះ។   រឿងទៅពិនិត្យសុខភាព បើបានឮ គឺមានតែក្នុងខ្សែភាពយន្តបរទេស។

ការមិនថែទាំសុខភាពនោះហើយ ដែលបណ្ដាលឲ្យមនុស្សជំនាន់មុនឆាប់ចាស់ខ្លាំង។ អាយុខ្ទង់ត្រឹមតែ៣០សោះ មុខមាត់ចំណាស់មនុស្សខ្ទង់៤០ប្លាយសម័យនេះទៅហើយ។ ដូច្នេះ ការប្រញាប់ប្រញាល់រៀបការ ជាជម្រើសមួយក្រោមហេតុផលថា ខ្លាចចាស់ជាងនេះ គ្មានអ្នកស្រឡាញ់ ហើយពិបាករកដៃគូជីវិត។

ដោយឡែក មនុស្សសម័យនេះ យកចិត្តទុកដាក់ខ្លាំងពីសុខភាពរាងកាយ សុខភាពផ្លូវចិត្ត ការថែទាំសម្ផស្ស មិនថាបុរស ឬ ស្ត្រី គ្រាន់តែរបៀបថែទាំមានវិធីខុសៗគ្នាទៅតាមចំណូលចិត្ត។ នៅពេលដែលមនុស្សនៅលីវ អាចរក្សាបានរូបសម្ផស្សឲ្យមើលទៅឃើញក្មេងបានយូរ ពួកគេលែងរាប់អាយុជារឿងសំខាន់តទៅទៀតហើយ។ ស្ត្រីនៅទីក្រុងដែលមានជីវភាពចាប់ពីមធ្យមឡើង មានរូបសម្ផសដូចអាយុខ្ទង់២០ឆ្នាំ ខណៈដែលអាយុពិត ឈានដល់ខ្ទង់៣០ ឬ ៤០ប្លាយ។ នេះជាកត្តាមួយដែរ ដែលរួមចំណែក ធ្វើឲ្យមនុស្សនៅលីវបានយូរ។

កត្តាទី៤៖ ការប្រកួតប្រជែងគ្នានៅគ្រប់ទិសទី

អង្កាល់ខ្ញុំនៅពីក្មេង ខ្ញុំកម្របានស្ដាប់ឮ ពាក្យថាពានរង្វាន់ណាស់។ សម្រាប់ត្រចៀក និង ខួរក្បាលខ្ញុំ ពាក្យថាពាន រង្វាន់ ហាក់ដូចជាមានទំហំធំប៉ុនមេឃ ហើយមានតែ១គត់ និងតែ១ដងគត់ ក្នុងប្រទេសជាតិ១។ ក្នុងរវាង២ទសវត្សរ៍មុន ពានរង្វាន់ ច្រើនតែសំដៅលើ ការប្រឡងចម្រៀង និងប្រឡងបវរកញ្ញា។ នោះ ក៏ដោយសារតែ ខ្ញុំបានឆ្លងកាត់យុវវ័យមួយដែលសង្គមជាតិ មិនសូវគិតគូរលើកទឹកចិត្តមនុស្សពូកែ។

សព្វថ្ងៃ ពានរង្វាន់ មាននៅគ្រប់ច្រកល្ហក ស្ទើរតែក្លាយជាអតិផរណាពានរង្វាន់។ ព្រឹត្តិការណ៍ចែកពាន ទូងស្គរ កើតមានស្ទើរតែរាល់ថ្ងៃ និងផ្សព្វផ្សាយពាសពេញបណ្ដាញពត៌មាន។ វារួមបញ្ចូលតាំងពី គំនិតអាជីវកម្ម គំនិតជ្រោងសង្គមជាតិ សហគ្រិនភាព សិស្ស និស្សិតពូកែ អ្នកសិល្បៈក្នុងគ្រប់វិស័យ ។ល។ ម្លោះហើយ អ្នកដែលនៅលីវ ហាក់ផ្ដោតគោលដៅជីវិតទៅលើការលើកពានឲ្យបានច្រើនដងជាមុនសិន មុននឹងគិតគូរដល់រឿងការរៀបការប្ដីប្រពន្ធ។ ជួនកាល ការទទួលបានជោគជ័យផ្ទួនៗគ្នាច្រើនដងពេក ល្បីពេក ខ្លាំងពូកែពេក  គេបែរជាពិបាកស្វែងរកអ្នកដែលសក្ដិសម ឬ មានគុណសម្បត្តិប្រដំប្រសងគ្នា។

ភាពជោគជ័យជ្រុលពេក បណ្ដាលឲ្យបុសស្ត្រី ក្លាយជាមនុស្សក្រអឺតក្រទម ចំពោះគ្នានិងគ្នា។ ហើយពួកគេ ក៏ជ្រើសរើសការអូសបន្លាយពេលវេលា ដោយយកបេសកកម្មប្រកួតប្រជែងឥតព្រំដែននោះ មកធ្វើជាអលង្ការ លម្អឆាកជីវិតទៅវិញ។ បន្ទាប់មក គេបង្កើតសហគមន៍ ក្រុមអ្នកខ្លាំងៗដូចគ្នា នៅលីវដូចៗគ្នា ដើម្បីបន្លប់ស្ថានភាពនៅព្រៅនោះ។

កត្តាទី៥៖ បរិមាណដ៏ច្រើនសម្បើមរបស់ប្ដីប្រពន្ធជំនាន់មុនដែលបានលែងលះគ្នា

ជំនាន់មុន ចាស់ៗបានរៀបការដោយប្រថុយប្រថាន តាមភាសាផ្សាយពាណិជ្ជកម្មរបស់មេអណ្ដើក របស់បងប្អូនសាច់ញាតិ មិត្តភក្តិដែលបង្អាប់ ចំអន់ ហើយពេលខ្លះ ប្រថុយដោយខ្លួនឯងផ្ទាល់ ឬជឿតាមទំនាយហោរា ថាល្អអីចេះ ល្អអីចុះ។ ម្លោះហើយ ការរស់នៅមិនចុះសម្រុងគ្នាជាអចិន្ត្រៃយ៍ បានជំរុញជីវិតអាពាហ៍ពិពាហ៍ រហូតឈានដល់បែកបាក់ លែងលះគ្នា  ដែលបញ្ហានេះ មានអត្រា កើនខ្ពស់ខ្លាំងគួរឲ្យកត់សម្គាល់។

អង្កាល់មិនទាន់មានអ៊ីនធើណិតទូលំទូលាយ  ស្ត្រីមេម៉ាយភាគច្រើន បានក្លាយជាជនរងគ្រោះបែបប្រពៃណី។ សង្គមខ្មែរដែលកាលនោះ មិនសូវសម្បូរអ្នកចេះដឹងច្រើន បានវាយសន្ធប់លើស្ត្រីដែលលែងលះគ្នា ដោយប្រការអវិជ្ជមានផ្សេងៗ រហូតមានពាក្យដំណាលតៗគ្នាមកថា “មេម៉ាយចំណាយមាត់ញាតិ”។ ឃ្លានេះ មានសេចក្ដីប្រែសម្រាយមកថា តែកាលណាលែងលះគ្នាហើយ ស្ត្រីមេម៉ាយ ច្រើនត្រូវបានបុរសៗចំអន់លេបខាយ លេងសើចជាការសប្បាយ ព្រោះគេជឿថា ស្ត្រីមេម៉ាយជាស្ត្រីចិត្តងាយ ខុសពីនារីនៅក្រមុំ (នៅលីវ) ដែលប្រកាន់ខ្លួន។ គេច្រើននិយាយថា ស្ត្រីមេម៉ាយ ក្រៅពីមិនចេះប្រកាន់ខ្លួនប្រាណហើយ នៅបង្កបញ្ហាដល់ជីវិតប្ដីប្រពន្ធអ្នកដទៃទៀតផង។ រហូតមានមនុស្សជាច្រើន គ្រាន់តែឮថា នារីណាម្នាក់មេម៉ាយភ្លាម គេខ្សឹបគ្នាថា “ប្រយ័ត្ននាងនោះ ដណ្ដើមប្ដី” ។

តើការណ៍នេះ វាពិតជាដូចគេចោទប្រកាន់ដែរឬទេ? ទោះបីជាវាពិត ឬ មិនពិត ប៉ុន្តែជនជាតិខ្មែរ បានដក់ជាប់នូវផ្នត់គំនិតថា “មេម៉ាយ មិនល្អ”​។ ដូច្នេះ ដើម្បីបង្ការកុំឲ្យថ្លោះធ្លោយ ក្លាយជាមេម៉ាយ ត្រូវតែមើលចិត្តគ្នាជាមុន ឲ្យបានយូរឆ្នាំតាមដែលអាចធ្វើបាន។ នេះជាមូលហេតុមួយ ក្នុងចំណោមហេតុផ្សេងៗ ដែលស្ត្រីខ្មែរបច្ចុប្បន្នព្យាយាមនៅលីវបានយូរជាងជំនាន់មុន។ បើគ្មានអត្រាលែងលះដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់របស់ ប្ដីប្រពន្ធជំនាន់មុនមកទេ ក៏ប្រហែលជា វាគ្មានឥទ្ធិពលអ្វីបណ្ដាលឲ្យបុរសស្ត្រីសម័យនេះ ត្រូវនៅលីវដល់អាយុខ្ទង់សាមសែ ពេញទឹកពេញដីដែរ ជាពិសេសអ្នកទីក្រុង។

ឆ្លៀតបន្ថែមបន្តិចទៀតថា មិនមែនតែស្ត្រីមេម៉ាយទេ ដែលប្រឈមនឹងការរើសអើង ក្នុងជីវិតគូស្រករលើកទី២ សូម្បីតែបុរសពោះម៉ាយក៏ប្រឈមដូចគ្នា បើសិនជាពួកគេមានកូនដែលត្រូវចិញ្ចឹមក្រោយលែងលះ។ ហេតុអ្វី? ព្រោះស្ត្រីដែលមិនធ្លាប់រៀបការ មិនចង់បានបុរសដែលចែករំលែកហិរញ្ញវត្ថុសម្រាប់ប្រពន្ធមុន សម្រាប់កូនដើម នាំឲ្យស្មុគ្រស្មាញទេ។ វាពិតជារឿងឈឺក្បាលនឹងពន្យល់ច្រើនជាងនេះ បើសិនជា យើងវិភាគវែកញែកដល់ ប្រភេទនៃសំណុំរឿងលែងលះ ដែលមានទម្រង់ខុសៗប្លែកពីគ្នាផងនោះ។

កត្តាទី៦៖ អាពាហ៍ពិពាហ៍សម័យនេះ ចាយលុយធំពេក

កាលពីមុន ពិធីរៀបការតាមប្រពៃណីយ មិនមានភាពស្មុគ្រស្មាញផ្នែកលុយកាក់ប៉ុន្មានទេ។ សម្ភារៈផ្សេងៗ មានតម្លៃធូរល្មម ហើយពិធីទាំងមូលក៏មិនទំនើបហួសហេតុដូចសម័យនេះដែរ។  ទីក្រុងមិនសូវចង្អៀត គេអាចជិះឡាន ម៉ូតូ ដើរអញ្ជើញភ្ញៀវដល់ផ្ទះប្រកបដោយភាពស្និទ្ធស្នាលក្រៃលែង។  ម្ហូបអាហារ ពិធីការ ការតុបតែង ក៏មិនសូវសម្បើមដៃដូចឥលូវដែរ។ ក្នុងទសវត្សរ៍១៩៩០ និងដើម២០០០ រោងការមានតែប៉េងប៉ោង ដើមចេក ដើមដូង គល់ឫស្សី និងសម្ភារៈងាយៗ។ ជាងថតរូបមានតែ១នាក់ ឬ ២នាក់យ៉ាងច្រើន​ ហើយក៏មិនថ្លៃប៉ុន្មានដែរ។ ម្ហូបអាហារបត់បែនតាមស្រុកភូមិនីមួយៗ។ ភ្ញៀវដែលចូលរួម គ្មានកាមេរាថតរូបតាមខ្លួនដូចសម័យនេះទេ ដែលជាហេតុគេមិនខ្វល់ពីការតុបតែងរោងការប៉ុន្មាន។

LUXURY WEDDING VENUES

ងាកមកមើលការចំណាយបច្ចុប្បន្ននេះវិញ  មុនរៀបការ គេត្រូវចាយលុយខ្ទង់ពាន់ដុល្លារសម្រាប់ការថតរូបបែបវិជ្ជាជីវៈ ដោយក្រុមហ៊ុនថតរូបល្បីៗ ឬ ជាងថតជំនាញ ដែលគេនិយមហៅថា Pre-Wedding Photograph។ ហើយបើគណនាត្រួសៗ គ្រាន់តែ Pre-Wedding Photo មួយ ចាយប្រាក់ប្រហែលពាក់កណ្ដាលពិធីរៀបការទាំងមូលរបស់មនុស្សជំនាន់មុនបាត់ទៅហើយ។ នេះ មិនទាន់រាប់បញ្ចូលពិធីភ្ជាប់ពាក្យដ៏ឆើតឆាយ ស្រស់បំព្រង នៅឡើយផង។ ដោយសារតែសម័យនេះ គ្រប់រូបភាព មិនអាចគេចផុតពីលំហរអ៊ីនធើណិត បណ្ដាញសង្គមនានា ដែលបានជ្រាបដល់ភ្នែកមនុស្សក្នុងពិភពលោក អីចឹងហើយ ម្ចាស់ដើមការត្រូវតែខិតខំចាយប្រាក់ឲ្យខ្លាំងអស្ចារ្យ ដើម្បីគ្រប់រូបភាពដែលអណ្ដែតត្រសែតចូលក្នុងលំហរមេឃ មានអត្តចរិតប្រកួតប្រជែងនឹងគេដែរ។

សូមមិនរៀបរាប់វែងឆ្ងាយពេកទេ ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះ។ គ្រាន់តែសរុបខ្លីមកវិញថា ខ្ទង់ចំណាយធំពេក នៃពិធីរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ ធ្វើឲ្យមនុស្សនៅលីវ ទ្រាំពន្យាពេលរៀបការកាន់តែយូរ ដើម្បីសន្សំលុយកាក់ជាមុន។ ប៉ុន្តែ មិនមែនមានន័យថា គូស្នេហ៍មិនបានរស់នៅជាមួយគ្នាទេ។  គូស្នេហ៍កាន់តែច្រើនឡើង ជាពិសេសនៅរាជធានីភ្នំពេញ បានជ្រើសរើសការរស់នៅជាមួយគ្នាជាមុន ក្នុងឈ្មោះថាសង្សារ មុនសម្រេចចិត្តចូលរោងការពិតប្រាកដ ដែលជាដំណាក់កាលដាក់ខ្នោះជីវិតទាំងពីរនាក់ជារៀងរហូត។

អត្ថបទរក្សាសិទ្ធិដោយ លឹម វីរីយ៉ា

ថ្ងៃទី៤ ខែកម្ភ: ឆ្នាំ ២០២០

ដើម្បីក្លាយជាអ្នកនិពន្ធ

Viriya Lim

ខ្ញុំមិនទាន់បានក្លាយជាអ្នកនិពន្ធនៅឡើយទេ បើទោះបីជាខ្ញុំឆ្កួតវង្វេងនឹងការសរសេរជារៀងរាល់ថ្ងៃក៏ដោយ។ ខ្ញុំក៏មិនដែលបានស្វះស្វែងរកគ្រូបង្រៀនតែងនិពន្ធផងទេ ប៉ុន្តែជារឿយៗ ខ្ញុំស្រាវជ្រាវពីភាពជាអ្នកនិពន្ធ និង រឿងរ៉ាវផ្សេងៗទាក់ទិននឹងការបោះពុម្ពផ្សាយសៀវភៅ។

ខ្ញុំធ្លាប់បានសាកសួរ មនុស្សចំនួន៣នាក់ ថា “តើនរណាជាអ្នកនិពន្ធដែលមានស្នាដៃល្អជាងគេ ល្បីជាងគេនាពេលបច្ចុប្បន្ន?” មនុស្ស៣នាក់ដែលខ្ញុំបានសួរ សុទ្ធតែផ្ដល់ចម្លើយមកដូចៗគ្នា គឺ “ម៉ីសន សុធារី”។ Viriya Lim - Meysan Sotheary

និយាយដោយត្រង់ទៅចុះ ខ្ញុំមិនធ្លាប់ដែលស្គាល់ឬសូម្បីតែឮឈ្មោះរបស់គាត់ពីមុនមកសោះ។ ប្រហែលបណ្ដាលមកពីខ្ញុំមិនសូវចាប់ភ្លឹក ចងចាំឈ្មោះអ្នកនិពន្ធពេលអានអត្ថបទអប់រំផ្សេងៗក្នុងអ៊ីនធើណិត ម្យ៉ាងទៀត ខ្ញុំមិនចូលចិត្តអានប្រលោមលោកប្រតិដ្ឋ ដែលភាគច្រើនបងសុធារី ជាអ្នកនិពន្ធប្រលោមលោក។

ក្រោយពេលស៊ើបសួរដឹងឈ្មោះរួចហើយ ខ្ញុំក៏បានស្វែងរកគាត់ឃើញក្នុងបណ្ដាញសង្គម ហ្វេសប៊ុគ។ ក្រោយភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងរួច ទើបខ្ញុំផ្ដើមកត់សម្គាល់ឃើញថា រវាងគាត់និងខ្ញុំ តាមពិតស្ថិតក្នុងសង្គមស្រដៀងៗគ្នា និងមានមិត្តភក្ដិរួមគ្នាច្រើន។  ខ្ញុំជួបគាត់លើកទី១ គឺការអង្គុយរួមតុ ក្នុងពិធីរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍មិត្តភក្ដិ និង លើកទី២ ក្នុងថ្ងៃសម្ពោធសៀវភៅប្រលោមលោកស៊ើបអង្កេត រឿង “ស្ទីឌីយោលេខ៧” ដែលគាត់បានអញ្ជើញខ្ញុំដោយផ្ទាល់។

និយាយបញ្ច្រាសទៅលើវិញបន្តិច គឺមុនពេលដែលខ្ញុំបានទៅជួបគាត់នៅហាងកាហ្វេម្ដុំបឹងកេងកង ក្នុងពិធីសម្ពោធសៀវភៅនោះ ខ្ញុំធ្លាប់បានសាកល្បងទៅបណ្ណាគារពីរបីកន្លែងល្បីៗនៅភ្នំពេញ គោលបំណងដើម្បីទៅ ស្វែងរកសៀវភៅ ដែលមានចំណងជើងថា “ទម្រាំក្លាយជាអ្នកនិពន្ធ”  ដែលជាសៀវភៅ ខ្ញុំឃើញគេផ្សាយតាមអ៊ីនធើណិត តែរកមិនប្រទះសោះ។ ខ្ញុំមិនចង់បញ្ជាទិញសៀវភៅត្រឹម១ក្បាល ហើយរំខានគេឲ្យដឹកយកមកឲ្យខ្ញុំដល់ផ្ទះនោះទេ បើទោះជាធ្វើរឿងនោះមែន ក៏ខ្ញុំគេចមិនផុតពីការឲ្យលុយធីបអ្នកដឹកនោះបន្ថែមជាច្រើនដែរ។  ប៉ុន្តែនៅទីបំផុត ខ្ញុំអាចទិញវាបាននៅថ្ងៃសន្និសីទកាសែត និងសម្ពោធសៀវភៅរឿងប្រលោមលោកស៊ើបអង្កេតរបស់គាត់ នៅថ្ងៃទី ១៨ ខែសីហា ២០១៩ ដែលរៀបចំឡើងដោយក្រុម “តម្រា”។ ខ្ញុំទិញយកគ្រប់រឿង មួយមុខមួយក្បាល សម្រាប់អានពេលឆ្លៀតបាន។ ខ្ញុំមិនដែលមានពេលទំនេរសម្រាប់អានសៀវភៅទេ ប៉ុន្តែខ្ញុំតែងតែឆ្លៀតពេលអានសៀវភៅ ហើយពេលដែលល្អឥតខ្ចោះរបស់ខ្ញុំក្នុងការអាន គឺពេលធ្វើដំណើរ។

Viriya Lim 2019 (5)

ម្សិលមិញក្នុងអំឡុងពេលធ្វើដំណើរចេញពីផ្ទះ មកអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិភ្នំពេញ ក្រោមដំណក់ភ្លៀងនៃជំនោរភទ្របទ វេលាម៉ោង៥ល្ងាចទៅហើយ ចរាចរណ៍នៅតាមដងផ្លូវស្ទះគ្រប់ខ្សែទាំងអស់។ តៃកុងឡានតាក់ស៊ី បើកបណ្ដើររអ៊ូរទាំបណ្ដើរទាំងមិនចេះខ្ជិល។ ខ្ញុំឥតខ្វល់យកចិត្តទុកដាក់នឹងគាត់ទេ ព្រោះខ្ញុំមានសៀវភៅតូចមួយនៅក្នុងដៃ សម្រាប់ kill time (បន្លប់ពេលវេលា កុំឲ្យធុញ)។ សៀវភៅនោះតូចល្មម កាន់ដៃម្ខាងបានយ៉ាងពេញលេញ និងស្រាលស្រទន់ ងាយអាន។ ខ្ញុំចាប់ផ្ដើមបង្កើតផែនការក្នុងខួរក្បាលទៅរប៉ុយៗ ថាបើនឹងបោះពុម្ពសៀវភៅ ត្រូវតែធ្វើឲ្យអ្នកអានងាយដាក់តាមខ្លួន ស្រួលកាន់ ស្រួលអាន អ៊ីចឹងដែរ។

ពីផ្ទះដល់ព្រលានយន្តហោះ ខ្ញុំអានបានពាក់កណ្ដាល  រយៈពេលរង់ចាំនៅក្នុងព្រលាន និងរយៈពេលហោះហើរមួយម៉ោងមកសៀមរាប ខ្ញុំបានបញ្ចប់វាល្មម។ ខ្ញុំបានរកឃើញខ្លួនឯងច្បាស់នៅក្នុងសៀវភៅមួយនេះ “ទម្រាំក្លាយជាអ្នកនិពន្ធ” ដោយ “ម៉ីសន សុធារី”។ ពីដើមដល់ចប់ បងសុធារី មានល្បោយសម្ដីស្រដៀងនឹងខ្ញុំច្រើនមែនទែន។ ទាំងគំនិតអប់រំ និងសិល្បៈចែករំលែកតាមរយៈអត្ថបទសរសេរ។ ថ្វីត្បិតតែគាត់ជាអ្នកនិពន្ធជើងចាស់ ដែលបានប្រលូកគ្រប់បទនិពន្ធ រួមមានតាំងពី ល្ខោនវិទ្យុ ល្ខោនទូរទស្សន៍ រឿងខ្លី រឿងវែង រឿងភាគ ។ល។ ថែមទាំងការងារក្រោយឆាកសម្ដែងផ្សេងៗផងនោះ  គាត់បាននាំខ្ញុំឱ្យស្លុងចូលទៅក្នុងមេរៀននៃភាពជាអ្នកដឹកនាំដ៏អស្ចារ្យ ដែលកន្លងមកខ្ញុំនៅស្រពេចស្រពិល ហើយមិនដែលហ៊ានសួរគេ។

ខ្ញុំលបគិតស្មានៗថា ប្រហែលជាមានតែខ្ញុំនេះហើយ ជាមនុស្សខ្ជិល ដែលនិពន្ធរឿងមិនដែលចប់ចុងចប់ដើម ហើយយកជាការអីមិនកើត។ តាមពិត ស្ថិតិពិត អ្នកនិពន្ធភាគច្រើន មានអត្តចរិតបែបនេះមែន។ ដូច្នេះហើយ ទើបបានជា ក្នុងវិស័យតែងនិពន្ធនៅកម្ពុជា យើងកម្រប្រទះឃើញសៀវភៅដែលចេញមកពីការច្នៃប្រតិដ្ឋថ្មី។ សៀវភៅភាគច្រើនដែលខ្ញុំរកឃើញក្នុងបណ្ណាគារ សុទ្ធតែសៀវភៅបកប្រែពីបរទេស និងសៀវភៅបែបរៀបរៀង កាត់ត កាត់ផ្គុំ ដែលវាហាក់ដូចជាគ្មានតម្លៃអ្វីសោះសម្រាប់ឈ្មោះថាអ្នកនិពន្ធ។

Viriya Lim 2019 (4)

បញ្ចប់អំណានសៀវភៅមួយនេះ ខ្ញុំអាចទូទាត់ចម្ងល់ជាមួយខ្លួនឯងក្នុងចំណុច ៣ធំៗ៖

ទី១ អ្នកនិពន្ធ ត្រូវតែសរសេរដោយខ្លួនឯងផ្ទាល់

បើយើងយកលុយទៅជួលគេសរសេរ ហើយដាក់ឈ្មោះខ្លួនឯងថាអ្នកនិពន្ធ ដូច្នេះនរណាៗក៏អាចក្លាយជាអ្នកនិពន្ធបានដែរ ព្រោះងារមួយនេះ អាចទិញបានដោយលុយ។ ប្រហែលជាករណីនេះ មានច្រើនមើលទៅ ទើបបងសុធារី លើកវាឡើងមក។

ទី២ អ្នកនិពន្ធ ដែលសរសេរសៀវភៅតែ១ក្បាល ហើយសម្រាកជារៀងរហូត មិនខុសគ្នាពីអ្នកចម្រៀង ដែលច្រៀងតែ១បទ ហើយឈប់

ដូច្នេះ មិនបាច់ពន្យល់វែងឆ្ងាយទេ អ្នកអានច្បាស់ជាយល់ដោយខ្លួនឯង។

ទី៣ ដើម្បីក្លាយជាអ្នកនិពន្ធ  ក្រៅពីមានទេពកោសល្យដែលបានពីការហ្វឹកហាត់សរសេរជាប្រចាំហើយ គេត្រូវមានវិន័យយ៉ាងតឹងតែងចំពោះខ្លួនឯង ទើបអាចបង្កើតសមិទ្ធិផល ឱ្យអ្នកដទៃរំភើបជាមួយ។ ខ្ញុំសូមគោរពកោតសរសើរដែល បងសុធារី តែងតែដាក់ម៉ោងដាស់ពីដំណេកវេលា ៤ទៀបភ្លឺរាល់ថ្ងៃ ហើយកំណត់ទំព័រដែលត្រូវសរសេរឱ្យបានគ្រប់ចំនួន។  ខ្ញុំមិនដែលដាក់វិន័យខ្លួនឯងធ្ងន់ដល់ម្លឹងសោះ! អីចឹងហើយ ទើបមិនអាចចេញជាអ្វីឱ្យយកជាការណ៍បាន។

សៀវភៅមួយក្បាលនេះ គាត់បាន រៀបរាប់ច្រើនតាំងពី A ដល់ Z គ្រាន់តែថា៣ចំណុចដែលខ្ញុំលើកមកបញ្ជាក់នេះ វាជាកូនសោរ សម្រាប់ខ្ញុំឈានឆ្ពោះទៅវិថីជាអ្នកនិពន្ធដ៏ពេញលេញ នៅថ្ងៃអនាគត។  សម្រាប់អ្នកដែលស្រឡាញ់វិស័យតែងនិពន្ធ ហើយមានបំណងបញ្ចេញស្នាដៃ គួរតែរកអានសៀវភៅមួយនេះ ដើម្បីជាអំពូលបំភ្លឺ ភាពស្មុគ្រស្មាញផ្លូវចិត្ត និងស្មារតី ដែលកន្លងមក តឹងតែង គិតមិនចេញ ហើយរកចំណុចចាប់ផ្ដើមមិនឃើញ ឬ រកឃើញហើយ វង្វេងកណ្ដាលផ្លូវ មិនដល់គោលដៅ។

សូមអរគុណ អ្នកនិពន្ធដ៏មហិមា “ម៉ីសន សុធារី” សម្រាប់ការចែករំលែកមួយនេះ។  បើទោះបីជាសៀវភៅនេះ បងស្រី បោះពុម្ពលក់យកលុយ ក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែគុណតម្លៃពិតនៃសៀវភៅនេះ វាថ្លៃលើសពីការចំណាយរបស់ខ្ញុំរាប់រយដង។

លឹម វិរិយា🌸

២២ កញ្ញា ២០១៩

តើអ្នកស្លាប់ទៅហើយគួរនៅរក្សាងារអាជីពវិជ្ជាជីវៈកាលនៅរស់ដែរឬទេ?

មនុស្សរាល់រូប ដែលកើតមក មានរចនាសម្ព័ន្ធរាងកាយដូចៗគ្នា គឺភ្នែក២ ត្រចៀក២ ដៃ២ ជើង២  មាត់១និងច្រមុះ១ ក៏មានឈ្មោះតែមួយរួមដូចៗគ្នាដែរ ដែលក្នុងមួយជីវិត សុទ្ធតែត្រូវបានគេហៅ គឺ “សព”។ ឈ្មោះមួយនេះ វានឹងផ្លាស់ប្ដូរដោយស្វ័យប្រវត្តិ ត្រឹមតែប៉ុន្មានម៉ោង ឬ ប៉ុន្មាននាទី ក្រោយពេលមនុស្សរលត់ដង្ហើម។  body

នៅលើដងវិថីសាធារណៈ ជនរងគ្រោះដល់ស្លាប់ដោយគ្រោះថ្នាក់ចរាចរ នឹងត្រូវបានគេយកក្រណាត់ស មកគ្របជិត។ អ្នកដែលមកចោមរោមឈឺឆ្អាល ច្បាស់ជាស្រែកថា “លើកសពដាក់ឡានពេទ្យ”។ មនុស្សឈឺស្លាប់នៅលើគ្រែ ទោះជាឈ្មោះអ្វីក៏ដោយ គ្រាន់តែបេះដូងឈប់ដើរ គ្រូពេទ្យទាញក្រណាត់គ្របមុខ  គ្មាននរណាហៅឈ្មោះម្ចាស់រូបស្ដូកស្ដឹងនោះទៀតទេ “យកសពទៅធ្វើបុណ្យ”។ ពេលលើកដាក់មឈូស ក៏គេមិនហៅឈ្មោះអ្នកស្លាប់នោះដែរ អាចារ្យ នឹងប្រកាសថា “លើកសពដាក់ចូលមឈូស”។

លឹម វីរីយ៉ា ២០១៩ (1)

ពេលនៅរស់ ទោះបីអ្នកមានងារជាអ្វីក៏ដោយ មិនថា ឯកឧត្ដម លោកជំទាវ លោក-អ្នកឧកញ៉ា លោកបណ្ឌិត សាស្ត្រាចារ្យ ឬអ្វីផ្សេងទៀតដ៏ដោយ  នៅក្រោយពេលចលនាឈាមរត់ ត្រូវគាំងរឹងកំព្រឹសអស់ភ្លាម គ្មានទៀតឡើយ ងារទាំងអស់នោះ។ គ្មានអាចារ្យណា ដែលប្រកូកថា “លើកឯកឧត្ដមបណ្ឌិត ដាក់ចូលក្នុងឡ” គឺអត់មានទេ! វានៅតែ “លើកសពដាក់ចូលក្នុងឡ” ដដែល។ រឿងទាំងអស់នេះ ឥតមានចែងក្នុងច្បាប់ក្រដាសទេ តែវាចែងក្នុងច្បាប់ធម្មជាតិ។

លឹម វីរីយ៉ា ២០១៩ (2)

ក្រោយស្លាប់ទៅ ងាររបស់មនុស្ស ត្រូវបានគេឆ្លាក់នៅលើផ្នូរ នៅមុខចេតិយ ដោយមានងាររួមដូចៗគ្នាថា ឧបាសក ឬ ឧបាសិកា (សម្រាប់ពុទ្ធសាសនិក) បើសិនជាអ្នកនោះនៅរស់ ជាអ្នកមានសីលខ្លះៗ។ ជួនកាល ដោយហេតុតែកិលេសរបស់សាច់ញាតិដែលនៅមានជីវិត គេអាចលបបន្ថែមថា មហាឧបាសក មហាឧបាសិកា ទៅតាមចំណង់ចំណូលចិត្ត ដែលគ្មាននរណាធ្លាប់ពោលថា ខុស ឬ ត្រូវ។ បើជាស្ដេចផែនដីផង អាចនឹងមានហោរាគន់គូរ ប្រសិទ្ធិនាមថ្មីៗសម្រាប់ហៅឱ្យបានសមរម្យស្របតាមឋានៈ និងគុណូបការៈ កាលនៅមានជន្មាយុ។

អ្នកណាក៏ដោយ ក្រោយតម្កល់ធាតុក្នុងចេតិយ ឬ កប់ក្នុងផ្នូររួចរាល់ហើយ គ្មានងារ លោក លោកស្រី អ្នកនាងកញ្ញា លោកតា លោកយាយ ទៀតទេ។ គឺសល់តែឈ្មោះម្យ៉ាងគត់។

លឹម វីរីយ៉ា ២០១៩ (3)

ឧទាហរណ៍ ស្ទីវ ចប កំពូលស្ថាបនិកផលិតផល អេបផល ក្រោយស្លាប់ទៅ គេនាំគ្នាធ្វើសម្រង់សម្ដីរបស់គាត់ ដោយដាក់ឈ្មោះថា “Steve Jobs” វាមិនដែលមាននរណាគេសរសេរថា “Mr. Steve Jobs” នោះទេ។ Bruce Lee (លី ស៊ាវឡុង) ដែលជាកំពូលវិរបុរសក្បាច់គុនកុងហ្វូចិន និងជាតារាភាពយន្ត ដ៏ល្បីល្បាញ និងមានងាររាប់មិនអស់ ក៏នៅមុខផ្នូរគាត់ មានតែអក្សរ Bruce Lee ពីរម៉ាត់គត់។ គ្មានស្អីផ្សេងពីខាងមុខទេ!

ទាញចេញពីបទបរិយាយខាងលើ ខ្ញុំសូមបើកសេចក្ដី រិះគន់មួយ ក្នុងសង្គមខ្មែរបច្ចុប្បន្ន ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះ។  នៅក្នុង បណ្ដាញសង្គម ហ្វេសប៊ុគ ពេលខ្លះ ខ្ញុំឃើញ គេសរសេរស្លាកឈ្មោះសព ដាក់លើក្រោនកម្រងផ្កាមុខមឈូសថា “លោកជំទាវ xxx” ឬ “ឯកឧត្ដមនាយឧត្ដមសេនីយ៍xxx”  ជាដើម។ តើអ្នករាល់គ្នា គិតថា អ្នកស្លាប់ទៅហើយនោះ នឹងនៅតែជាជំទាវ និងនៅតែជា ឯកឧត្ដមនាយឧត្ដមសេនីយ៍ ឯឋានយមរាជទៀតឬយ៉ាងណា? វាមិនសូវទើស ទាស់ខុសអីប៉ុន្មានទេ បើត្រឹមតែប្រកូកប្រកាស ក្នុងពិធីបុណ្យសព ដើម្បីសម្ញែងឫក្សដល់អ្នកមិនទាន់ស្លាប់។ ប៉ុន្តែ នៅវាលកប់សព និងនៅចេតិយខ្លះក្នុងទីវត្តអារាម ខ្ញុំបានឃើញ គេសរសេរស្លាកឈ្មោះអ្នកស្លាប់ ដោយទាំងងារអាជីពវិជ្ជាជីវៈ កាលនៅរស់។ អ៊ីចឹង មានន័យថា នៅមានតួនាទី ឋានៈមុខងារ ការងារដែលត្រូវតែបំពេញរាល់ថ្ងៃទៀត មែនទេ? មានន័ថា ខ្មោចនោះ ងើបមកធ្វើការរាល់ថ្ងៃ មែនទេ? គេមិនបាន សម្រាកក្នុងឋានសុគតិភពឡើយ!

លឹម វីរីយ៉ា ២០១៩ (4)

ចំណែករឿងមួយទៀត គឺរឿង អស់លោកពិធីករ ស្រីប្រុស តាមបណ្ដាស្ថានីយ៍វិទ្យុ និង ទូរទស្សន៍ រួមទាំងពេលខ្លះមានទាំងអ្នកសារពត៌មាន អ្នកស្រាវជ្រាវផ្សេងៗផង បានគាស់កកាយ មរតកចម្រៀងដើម របស់អ្នកចម្រៀងក្នុងសម័យមុនខ្មែរក្រហម  មកចាក់ផ្សាយឡើងវិញ ជាមួយពំនោលដ៏ខុសឆ្គង។ អ្នកខ្លះ គេនិយាយថា “សូមស្ដាប់ចម្រៀងរបស់លោកតា ស៊ីន ស៊ីសាមុត និងលោកយាយ រស់ សេរីសុទ្ធា”។ មានខ្លះទៀត “នេះជាសំឡេងរបស់លោកតាតួត ស៊ីន ស៊ីសាមុត” អ៊ីចឹងៗជាដើម។

សំណួរសួរថា មនុស្សដែលស្លាប់បាត់ទៅហើយ អាចដែរឬ ដែលនាំគ្នាហៅថា លោកតា លោកយាយ លោកតាតួត លោកយាយតួត បែបនេះ? បើតាមភាពពិតជាក់ស្ដែងដែលយើងរាល់គ្នាសុទ្ធតែដឹង គឺ ពួកគាត់បានស្លាប់ទៅ ទាំងនៅក្មេងៗនៅឡើយទេ។ មិនទាន់បានសក់ស្កូវ បាក់ធ្មេញ ជ្រីវជ្រួញ ឯណាដល់កម្រិតដែលត្រូវហៅថា លោកតាតួត លោកយាយតួត នោះ? បើអ្នកនាំគ្នាហៅអ៊ីចឹង ចុះម្ភៃឆ្នាំក្រោយ នៅពេលដែលកូនចៅរបស់យើងធំឡើង ពួកគេនឹងហៅថាយ៉ាងម៉េចវិញ? “លោកតាលួត ស៊ីន ស៊ីសាមុត” អ៊ីចឹងទៅឬ? មានន័យថា ស៊ីន ស៊ីសាមុត មិនទាន់ស្លាប់ទេ កំពុងតែនៅវិវឌ្ឍនាការរូបរាងកាយ អាយុ វ័យ ឥតឈប់ឈរឡើយ។

លឹម វីរីយ៉ា ២០១៩ (1)

ត្រង់ចំណុចមួយនេះ សូមពិចារណាឡើងវិញផង!  មនុស្សដែលស្លាប់បាត់ទៅ គ្មានទេ ងារទាំងអស់នោះ។ សូមចែកគ្នាឲ្យដាច់រវាង មនុស្សស្លាប់ និង មនុស្សរស់។ គិតមើល៍! សូម្បីតែរូបថត ក៏គេមិនដាក់តាំងស្មើគ្នា ទន្ទឹមនឹងអ្នកនៅរស់ដែរ។ រូបអ្នកស្លាប់ ត្រូវតែតាំងឆ្ងាយ ឬ ខ្ពស់ជាង ឬ ដាច់ដោយឡែក។ តែនៅក្នុងសង្គមយើងរាល់ថ្ងៃនេះ មហាសែនខុស និយាយមិនរួច ខ្ញុំ បានត្រឹមតែសរសេរ។

សរុបសេចក្ដីមកវិញ ច្បាប់ធម្មជាតិ បានចែកខណ្ឌផែនភព របស់មនុស្សរស់ និង មនុស្សស្លាប់ផ្សេងពីគ្នាដាច់ស្រឡះ មិនមានជំពាក់វាក់វណ្ឌឡើយ។ មនុស្សងងឹត រមែងបង្កើតខ្សែកណ្ដាញ់ យកមករិត មកចង មកស្រែះឱ្យទៅជាជំពាក់ជំពិន ដោះមិនរួច  ចែកគ្នាលែងដាច់ រវាងសេចក្ដីស្លាប់ និងជីវិតរស់នៅ។

លឹម វិរិយា

VIRIYA-LIM 2090VIRIYA-Tai-Chi-Symbol