“សារ៉ុង” គឺជាពាក្យដើមនៃសំពត់ប្រពៃណីរបស់មូស្លីម ដែលរស់នៅតំបន់ស៊ូម៉ាត្រា និង ជ្វា។ ពាក្យ “សារ៉ុង” ជាពាក្យកម្ចីពីភាសាអង់គ្លេស ដើមកំណើតម៉ាឡេ សរសេរថា “Sarong”  មានន័យថា “គ្របដណ្ដប់” ឬ “ដើម្បីស្រោប”។

ពាក្យ “សារ៉ុង” នេះ គេចាប់ផ្ដើមហៅដំបូងនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៣៤ ដែលខ្លឹមសាររបស់អ្នកនិយាយ គឺសំដៅលើក្រណាត់ស្លៀកចាប់ពីចង្កេះចុះក្រោម ហៅថាសំពត់។ ហើយសំពត់សារ៉ុងនេះ ក៏គេកាលណោះ ផ្ដោតទៅលើតែប្រពៃណីរបស់ជនជាតិម៉ាឡេស៊ី និង ឥណ្ឌូណេស៊ីទេ។ ក្នុងភាសា ឥណ្ឌូណេស៊ី គេសរសេរជា “សារុង” (Sarung)។ ដូច្នេះ “សារ៉ុង ឬ សារុង” ជារួម ត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាសម្លៀកបំពាក់ប្រពៃណីវប្បធម៌ដ៏ចំណាស់របស់ជាតិសាសន៍ក្នុងភូមិភាគអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ជាពិសេសអ្នកនៅប្រជុំកោះជ្វា។ វាត្រូវបានត្បាញក្នុងទំហំដូចៗគ្នា ឬប្រហាក់ប្រហែលគ្នា គឺក្រណាត់ប្រវែងស្រុងជិត១ម៉ែត្រ និង ទទឹង ២ម៉ែត្រលើសបន្តិច (0.91 m x 2.3 m)។

នៅឥណ្ឌូណេស៊ី គេហៅថា “សារុង” (បញ្ចេញសំឡេងធ្ងន់ជាងភាសាខាងម៉ាឡេ) លើកលែងតែនៅ “កោះបាលី” គេហៅថា “ក្រឹមបិន” ដែលប្រហែលជាក្លាយមកពីភាសាជ្វាបុរាណទាក់ទងនឹងពាក្យថា “កឹមបិន” (Kemben) ប្រែថាក្រណាត់ រុំខ្លួនរបស់ពួកជ្វា។ ហើយប្រហែលជា ភាសាឆ្លងគ្នានេះឯង ដែលខ្មែរយើងហៅក្រណាត់វែងរុំខ្លួនជិត ថាជា “ក្បិន” ដែលយើងដឹងហើយថា ពួកជ្វា ធ្លាប់ជាឈ្មួញដឹកទំនិញសព្វបែបយ៉ាង ជាពិសេស “ក្រណាត់” យកមកលក់នៅបណ្ដាប្រទេសជិតខាងក្នុងអំឡុងអតីតកាលជាង៧០០ឆ្នាំមុន។

សារ៉ុង ឬ សារុង ឬ កឹមបិន មានលក្ខណៈស្លៀកពាក់ជាបំពង់ធំវែង ពាក់ដោយបុរស និង ស្ត្រី ទូទាំងប្រជុំកោះឥណ្ឌូណេស៊ី។ ហើយវាប្រើជាពិសេសចាំបាច់ សម្រាប់បុរសមូស្លីម ស្លៀកអធិដ្ឋាន។

ក្រណាត់សារុងរបស់ឥណ្ឌូណេស៊ី ត្រូវបានដេរភ្ជាប់គ្នាដើម្បីបង្កើតជាសំពត់រាងជាបំពង់។ នៅបាលី សារ៉ុង មិនត្រូវបានគេដេរភ្ជាប់គ្នាជាបំពង់ទេ ប៉ុន្តែនៅតែជាក្រណាត់សម្រាប់រុំជុំវិញចង្កេះ ហើយដេរភ្ជាប់ជាមួយនឹងប៉ាក់។

នៅឥណ្ឌូណេស៊ី គេបែងចែកឈ្មោះសារុង ទៅតាមវិធីសាស្ត្រត្បាញ ឬ វិធីសាស្ត្របោះពុម្ពរូបផ្សេងៗទៀត។ មិនមែនហៅចូលគ្នាថាជា សារុងទាំងអស់ទេ។ ជាក់ស្ដែង មានក្រណាត់សំពត់មួយដែលគេចាក់ពុម្ពពណ៌ងងឹតៗ ខ្មៅៗ ហើយក្រឡាល្អិតៗ មិនសូវមានផ្កាភ្ញីឆើតឆាយ គ្មានពណ៌ភ្លឺស្រស់រំលេច អាហ្នឹងគេហៅថា “បាទីក” (Batik)។ បាទីក នេះ នៅស្រុកខ្មែរ យើងតែងឮគេហៅថា “សារ៉ុងមនុស្សចាស់” ព្រោះវាមានលក្ខណៈបែបចាស់ទុំ ហើយក្មេងៗមិនសូវចូលចិត្តស្លៀកទេ។

មិនថា “សារុង ឬ បាទីក” ពួកក្រណាត់អស់នេះ ប្រសិនបើគេត្បាញចេញមកពីអំបោះធម្មតាថោកៗ គេក៏ប្រើវាសម្រាប់ស្លៀកនៅផ្ទះសម្បែង ឬធ្វើការងារប្រចាំថ្ងៃធម្មតា។ បើជាក្រណាត់ត្បាញចេញពីសរសៃសូត្រ ដែលភ្លឺថ្លាស្រស់ល្អ វានឹងមានតម្លៃថ្លៃខ្លាំង ហើយគេនឹងស្លៀកវា ក្នុងពិធីធំដុំ ផ្លូវការ ដូចជាពិធីរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ ចូលរួមកិច្ចប្រជុំថ្នាក់ជាតិ អន្តរជាតិ ……។ល។

នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៩ លោកប្រធានាធិបតី “ចូកូ វីដូដូ” បានប្រកាសថា ប្រជាជនជ្វាទាំងអស់ នៃដែនកោះឥណ្ឌូណេស៊ី ត្រូវចូលរួមផ្សព្វផ្សាយសម្លៀកបំពាក់ធ្វើពី សារុង ឬ បាទីក ឱ្យបានយ៉ាងហោចណាស់១ដង ក្នុង១ខែ ដើម្បីជាការដឹងគុណ និងតបគុណ ចំពោះសហគមន៍ សិប្បករត្បាញសារុងទាំងអស់ក្នុងទូទាំងប្រទេស ក៏ដូចជាជំរុញព្រលឹងវប្បធម៌ដ៏ចំណាស់របស់ខ្លួននៅលើឆាកអន្តរជាតិផង។

តើជាតិសាសន៍ណាខ្លះស្លៀកសារ៉ុង?

 ប្រទេសដែលស្លៀកសារ៉ុងក្នុងទម្រង់សាមញ្ញទូទៅច្រើនជាងគេ (គឺស្លៀកដោយច្បិចក្បាលក្រណាត់យកមកបត់ឆ្នុក ចុកក្រោមរន្ធផ្ចិត) គឺប្រជាជនក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ (មានច្រើនជាងគេ) រួមមានដូចជា៖ ប្រ៊ុយណេ ឥណ្ឌូណេស៊ី ហ្វីលីពីន ម៉ាឡេស៊ី សិង្ហបុរី និង កម្ពុជា។

ចំណែកថៃ ដែលស្ថិតនៅកៀកក្បែរគ្នាជាមួយបងប្អូនអ្នកស្លៀកសារ៉ុង ច្រើននិយមប្រើសារ៉ុងសម្រាប់តែការផ្លាស់ងូតទឹក ឬ សម្រាប់ស្ប៉ា ស្ទីម តែប៉ុណ្ណោះ ព្រោះថៃមិនសូវមានទម្លាប់ចុកឆ្នុកសារ៉ុងទេ។ បើជាសំពត់ក្រណាត់ផ្សេង គេច្រើនដេរទំពក់ ឬដេរកៅស៊ូឱ្យជាប់មាំ។

ឯលាវ វិញ គេត្បាញកំណាត់សំពត់ដោយសរសៃអំបោះប្រភេទផ្សេង មិនចាក់ពុម្ពផ្កាស្រស់ឆើតឆាយដូចសារ៉ុងទេ ហើយក៏គេមិនស្លៀកវែងដល់កែងជើងដែរ។ លាវ គេប្រើសំពត់សឹង ស្លៀកដោយដេរគន្លឹះទំពក់ខ្ទាស់ ហើយកំណត់ស្រុងចុះត្រឹមក្រោមជង្គង់ ដែលជាវប្បធម៌ដាច់ដោយឡែកផ្សេងមួយទៀតសម្រាប់កំណត់អត្ដសញ្ញាណជាតិសាសន៍មិនឱ្យច្រឡំនឹងគេ។

ឯភូមា ស្លៀកសំពត់ចុក តែបុរសភេទទេ ហើយក៏មិនមែនប្រភេទសារ៉ុងផ្កាដូចម៉ាឡេដែរ តែជាក្រណាត់សំពត់សូត្រគោមក្រឡា។ ចំណែកស្ត្រីភូមា ច្រើនស្លៀកសំពត់ដែលត្បាញដោយសរសៃសូត្រឬអំបោះក្នុងតំបន់ផ្ទាល់ខ្លួន ហើយដេរទំពក់ខ្ទាស់ ដូចទៅនឹងថៃ លាវ ដែរ។

ចុងក្រោយ គឺវៀតណាម ដែលរាប់ថាជាសាសន៍មួយ ដែលមិនចេះស្លៀកសារ៉ុង ឬ សំពត់សោះតែម្ដង។ វៀតណាម ស្លៀកខោ ឬ រ៉ូបវែង ដូចប្រពៃណីចិន។ តែបើជាសំពត់ ទាល់តែសំពត់ដេរដូចម៉ូតមកពីអ៊ឺរ៉ុប។ ខ្ញុំធ្លាប់ទៅលេងតំបន់កម្ពុជាក្រោម (ខេត្តព្រះត្រពាំង) ខ្មែរក្រោមដែលបានរស់នៅលាយឡំនិងវៀតណាមប៉ុន្មានរយឆ្នាំកន្លងមកនេះ មិនចេះស្លៀកសំពត់ទៅវត្តទេ។ គ្រប់គ្នាទាំងស្រី ទាំងប្រុស គឺគេស្លៀកខោ។ ចំណែកខ្ញុំដែលទៅពីស្រុកខ្មែរ ស្លៀកសំពត់បត់ផាមួង ក៏ត្រូវបានគេចំអន់លេង ដោយហៅថា “ក្រមុំកម្ពុជា”។ អ្នកនៅទីនោះ ពន្យល់ខ្ញុំថា ពួកគេឱ្យតែឃើញស្ត្រីរូបណាស្លៀកសារ៉ុង (ឬសំពត់បត់ដាក់ទំពក់) គេនឹងដឹងភ្លាមថាយើងនេះមកពីតំបន់កម្ពុជាកណ្ដាល ដូច្នេះហើយ ទើបគេចំអន់លេង ហៅថា “ក្រមុំកម្ពុជា” ឬជួនកាលហៅថា “អ្នកភ្នំពេញ”។

ដោយឡែក សារ៉ុង ក៏ត្រូវបានប្រើយ៉ាងទូលំទូលាយដែរ នៅប្រទេសស្រីលង្កា ដែលស្ថិតនៅតំបន់អាស៊ីខាងត្បូង និងប្រទេសមួយចំនួនទៀតដែលនៅក្នុងឧបទ្វីបឥណ្ឌា ប៉ុន្តែវាត្រូវបានគេប្រើសម្រាប់តែបុរសប៉ុណ្ណោះ។

នៅមានរឿងរ៉ាវវែងឆ្ងាយច្រើនរាប់លានករណីផ្សេងទៀត ដែលយើងស្រាវជ្រាវរួច នឹងដឹងថា ប្រជាជាតិក្នុងតំបន់អាស៊ីភាគអាគ្នេយ៍នេះ ពិតជាមានប្រវត្តិជាប់ទាក់ទងគ្នាមកយ៉ាងជិតស្និទ្ធខ្លាំងបំផុត ទាំងភាសា សាសនា ការគោរពបូជា របាំ ភ្លេង ម៉ូដសម្លៀកបំពាក់ ម៉ូដសក់ ម៉ូដអលង្ករណ៍ ម៉ូដស្ថាបត្យកម្ម រសជាតិម្ហូបអាហារ ម៉ូដអាហារ….។ល។ ហើយប្រភពដើមធំៗ នៅក្នុងតំបន់ ជាប់ទាក់ទងគ្នាខ្លាំងរវាង ជ្វា ខ្មែរ ឥណ្ឌា និង ចិន។

លឹម វិរិយា