“បរិត្តផរណា” (Deflation) គឺជាវិបត្តិមួយដែលមានលក្ខណៈអាក្រក់ជាង​ និងគ្រោះថ្នាក់ជាង “អតិផរណា” (Inflation)។ ពេលនេះ ចិនកំពុងផុងខ្លួនយ៉ាងជ្រៅ ក្នុងវិបត្តិបរិត្ដផរណា។

តើ “បរិត្តផរណា”​ ជាអ្វី?

វាជាសូចនករណ៍មួយបញ្ជាក់ថាប្រទេសជាតិកំពុងតែសម្បូរហូរហៀ ពោរពេញទៅដោយអ្នកផលិត អ្នកផ្គត់ផ្គង់ អ្នកលក់ចេញ អ្នកនាំចេញ អ្នកលក់បន្ត ប៉ុន្តែបែរជាគ្មាន ឬមានតិចតួចពេកនូវចំនួនអ្នកទិញចុងក្រោយសម្រាប់ការប្រើប្រាស់ (Final Consumers)។ 

បញ្ហានេះ អាចបណ្ដាលឱ្យទំនិញសព្វសារពើជាប់គាំង ចាល់ ពេញក្នុងប្រទេសដូច្នេះចរន្ដសាច់ប្រាក់ក៏នឹងគាំងដូចគ្នា។ ដូច្នេះ ចង់ឬមិនចង់ ម្ចាស់រោងចក្រសហគ្រាសធំៗទាំងអស់ ត្រូវបញ្ចុះថ្លៃទំនិញនិងសេវា គ្រប់បែបយ៉ាង ហើយរដ្ឋាភិបាល ត្រូវលើកលែងពន្ធសព្វសារពើ ទាំងចំពោះអ្នកផលិត អ្នកលក់ និងអ្នកទិញ។ ក្នុងករណីធ្ងន់ធ្ងរ ធនាគារជាតិ ត្រូវបោះពុម្ពលុយបន្ថែមឱ្យច្រើនឡើង ដើម្បីជួយឱ្យទំនិញមានតម្រូវការទិញដូរ និងឡើងថ្លៃវិញ ប៉ុន្តែវាមិនមែនជាវិធីដ៏ល្អសម្រាប់ប្រទេសជាតិទេ។

ជប៉ុនក៏ធ្លាប់ជួបនឹងវិបត្តិដូចគ្នានេះម្ដងរួចមកហើយកាលអំឡុងក្រោយព្យុះរលកយក្ស ស៊ូណាមិ ឆ្នាំ ២០១១ (កុំច្រឡំជាមួយស៊ូណាមិ ២០០៤) វាជាពេលដែលលុយយេនជប៉ុនឡើងថ្លៃខ្ពស់កប់ពពក ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យអ្នកលក់ផលិតផលជប៉ុននៅទូទាំងពិភពលោកលក់ផលិតផល Made in Japan លែងដាច់ ព្រោះតម្លៃទំនិញត្រូវបានគណនាតាមរយៈលុយយេនជប៉ុន។ ដំណោះស្រាយរបស់រដ្ឋាភិបាលជប៉ុន កាលណោះ គឺ បញ្ចេញលុយយេន ទៅបរទេសយ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ ហើយប្រមូលទិញរូបិយបណ្ណបរទេស ដូចជាដុល្លារ យូរ៉ូ ផោន រីងហ្គីត… ចូលឱ្យច្រើន ដើម្បីបន្ទាបបន្ថោក រូបិយបណ្ណជាតិជប៉ុនខ្លួនឯង ដើម្បីជួយស្រោចស្រង់ផលិតផលជប៉ុនដែលលក់នៅបរទេសឱ្យធ្លាក់ចុះថោកមកវិញ ដើម្បីរក្សាតុល្យភាពរវាងការផ្គត់ផ្គង់ និងតម្រូវការក្នុងទីផ្សារអន្តរជាតិ។ លុយយេន កាលណោះ ឡើងថ្លៃខ្លាំងក្នុងរយៈពេលដ៏ខ្លីពេក គឺត្រឹមតែប៉ុន្មានខែប៉ុណ្ណោះដោយសារតែក្រុមហ៊ុនធានារ៉ាប់រងនៅបរទេស សម្រុកដូរយកលុយយេនដើម្បីសងសំណងខូចខាតទៅរោងចក្រ សហគ្រាសដែលមានមូលដ្ឋាននៅជប៉ុន ដែលត្រូវបានរងការបំផ្លាញពីគ្រោះរលកយក្សស៊ូណាមិ។

ខ្ញុំសូមលើកឧទាហរណ៍ជាក់ស្ដែងឱ្យងាយយល់ កាលជំនាន់បរិត្ដផរណាជប៉ុន។ មុនវិបត្ដិបរិត្តផរណា (ឆ្នាំ ២០១០) អត្រាប្ដូរប្រាក់ USD 1 = JPY 87.78 លុះក្រោយព្យុះរលកយក្សភ្លាម ក្នុងឆ្នាំ ២០១១ អត្រាប្ដូរប្រាក់ គឺ USD 1 = JPY 79.71។ មានន័យថា លុយយេនជប៉ុនឡើងថ្លៃខ្លាំងក្រោយវិបត្តិ វាគឺជា បរិត្តផរណារបស់ជប៉ុន។ ការឡើងថ្លៃតម្លៃរូបិយបណ្ណជាតិក្នុងរយៈពេលខ្លីពេក គឺជាគ្រោះថ្នាក់របស់សេដ្ឋកិច្ចជាតិ។

រឿងរ៉ាវជាឧទាហរណ៍ មានដូចជា ក្នុងពាក់កណ្ដាលឆ្នាំ ២០១១ ម៉ាស៊ីនត្រជាក់ Hitachi តម្លៃ $200 លុះក្រោយជប៉ុនជួបវិបត្តិបរិត្តផរណា (លុយយេនឡើងថ្លៃ) ធ្វើឱ្យតម្លៃម៉ាស៊ីនត្រជាក់ Hitachi ដែលលក់នៅបរទេស ដែលទិញមកពីជប៉ុន ឡើងដល់ $250 ក្នុង១គ្រឿង។ ពេលនោះ អ្នកលក់ លក់លែងដាច់ ព្រោះតែអ្នកទិញងាកទៅទិញម៉ាស៊ីនត្រជាក់ដែលផលិតពីប្រទេសផ្សេង ដែលមានតម្លៃទាបជាង។

ហេតុអ្វីមានបាតុភូតនេះ? ព្រោះថា ក្រុមហ៊ុននាំចូលម៉ាស៊ីនត្រជាក់ បានទិញផលិតផលនោះពីជប៉ុនមក ក្នុងអត្រាគណនារូបិយបណ្ណជាលុយយេនជប៉ុន អ៊ីចឹងនៅពេលដែលលុយជប៉ុនឡើងថ្លៃ ទំនិញជប៉ុននៅទូទាំងពិភពលោកក៏ឡើងថ្លៃដែរ។ ការណ៍នោះហើយ ដែលវាមិនសមតុល្យជាមួយនឹងលទ្ធភាពចាយវាយរបស់អ្នកប្រើប្រាស់ចុងក្រោយ (final consumers) ធ្វើឱ្យផលិតផលជប៉ុនគាំងលក់ឥតដាច់។

ដោយឡែក រឿងរបស់ចិនវិញ គឺផ្សេងគ្នា។ វិបត្តិ បរិត្ដផរណា ចិន គឺបណ្ដាលមកពីចំនួនអ្នកផលិត ដើម្បីលក់កើនច្រើនជាងចំនួនអ្នកទិញដើម្បីប្រើប្រាស់។ ចិនបានតាំងខ្លួនជាអ្នកផលិតអ្វីៗសព្វគ្រប់បែបយ៉ាងសម្រាប់ពិភពលោកទាំងមូល។ ជាតួយ៉ាង ដែលបងប្អូនខ្មែរយើងអាចសម្គាល់បានងាយនោះ គឺសព្វថ្ងៃ យើងឃើញមានលក់ពាសពេញទីផ្សារប្រទេសកម្ពុជា នូវផលិតផលវាយនភណ្ឌពីប្រទេសចិន សម្បូរបែប ជាពិសេស ហូល ផាមួង ក្រណាត់ប៉ាក់ ឌិន អង្កាំ គ្រឿងអលង្ករណ៍សម្រាប់តុបតែងតួស្ត្រីរបាំបុរាណខ្មែរ ។ល។ ក្រៅពីផលិតហូល ផាមួង ហើយ ចិននៅបង្កើតរោងចក្រ ដេរសំពត់បត់ អាវប៉ាក់ សម្រាប់ខ្មែរស្លៀកក្នុងពិធីប្រពៃណីថែមទៀតផង។ បើយើងទិញហូល ផាមួង ខ្មែរដែលត្បាញស្រុកខ្មែរ ហើយជួលជាងដេរខ្មែរ យើងត្រូវចំណាយ យ៉ាងតិច US$ 100 ប៉ុន្តែ បើទិញពីចិនស្រាប់តែម្ដង ១ឈុតអស់តែ $25 តែប៉ុណ្ណោះ។ នោះហើយជាមូលហេតុដែលចិនអាចទន្ទ្រានចូលទីផ្សារ ហូលផាមួងនិងសម្លៀកបំពាក់ប្រណៃណីខ្មែរបាន។ ក្រៅពីនោះ ចិននៅថែមទាំងទន្ទ្រានចូល ទីផ្សារដូចគ្នានេះ នៅប្រទេសថៃ ឡាវ ភូមា ម៉ាឡេស៊ី ឥណ្ឌូណេស៊ី និងបណ្ដាប្រទេសស្ទើរទាំងអស់ក្នុងលោក។

ប៉ុន្តែអ្វីៗវាមិនដូចក្ដីរំពឹងទុករបស់ចិនទេ មហាសុបិនផ្លូវសូត្រ (One belt one road) ដែលចិនបានគូសវាស និងបានកំពុងធ្វើយ៉ាងសស្រាក់សស្រាំ ក៏មិនប្រាកដថាជោគជ័យ១០០%។ មហិច្ឆតាចិន ដែលហ៊ានដល់ថ្នាក់រាំងខ្ទប់ផ្លូវទឹក នៃមហាអនុតំបន់ទន្លេមេគង្គ ជាភាពគឃ្លើនមួយ ដែលយើងអាចពិចារណាពី ភាពលោភលន់ និងកង្វះគុណធម៌ របស់ដង្ខៅភ្នែកលឹបមួយនេះបាន។ គេបិទត្រីមិនឱ្យហូរចុះមកក្រោម (វៀតណាម ឡាវ កម្ពុជា ថៃ និង ភូមា) ហើយគេប្រាប់ថា ចាំគេ (ចិនអ្នកនៅខ្សែទឹកខាងលើ) អ្នកដឹកត្រីតាមផ្លូវសូត្រ យកមកលក់ឱ្យវិញ កុំពិបាកអី។ គេប៉ុនប៉ង ចង់ធ្វើជាអ្នកដើរប្រមូលយកភោគផល សម្បត្តិ ធម្មជាតិ ដី ទឹក ព្រៃ រ៉ែ របស់ភពផែនដីនេះទាំងមូល ហើយធ្វើជាអ្នកផលិត និងលក់តែម្នាក់ឯង សម្រាប់មនុស្សមួយពិភពលោកទិញ។

ពេលនេះ គ្រប់គ្នាកំពុងអង្គុយទស្សនា រង់ចាំមើលថា តើចិននឹងដោះស្រាយបញ្ហា បរិត្ដផរណា ដោយរបៀបណា។ ប្រសិនបើគ្មានដំណោះស្រាយសមស្របណាមួយទេ រោងចក្រ សហគ្រាសធំៗ អាចនឹងប្រឈមបិទទ្វារ មនុស្សអត់ការងារធ្វើ ទំនិញខូចចាក់ចោលឬដុតចោល…ប្រទេសជាតិនឹងជួបបញ្ហាធំ។

យោងតាមអត្ថបទមួយពី The Telegraph ប្រទេសចិនកំពុងព្រួយបារម្ភកាន់តែខ្លាំងឡើងអំពីសុខភាពនៃសេដ្ឋកិច្ចជាតិខ្លួនឯងនិងសេដ្ឋកិច្ចធំទីពីររបស់ពិភពលោក។

តម្លៃនៃទំនិញប្រើប្រាស់ផលិតនៅចិន​ Made in China គិតត្រឹមខែឧសភា បានធ្លាក់មកនៅ 0.6% ចូលដល់ខែមិថុនា បានធ្លាក់ចុះមកថែមទៀត ត្រឹម 0.1% ហើយសប្ដាហ៍មុន គឺចូលដល់ខែកក្កដា ២០២៣ នេះសន្ទស្សន៍តម្លៃអ្នកប្រើប្រាស់ CPI (Consumers Price Index) ធ្លាក់មកនៅ 0.0% (មានន័យថាគ្មានការទិញទាល់តែសោះ) ខណៈដែលសក្ដានុពលរបស់ក្រុមផលិតករចិនក៏កំពុងតែធ្លាក់ដាំក្បាលលឿនដូចផ្លេកបន្ទោរ និងអាចឈានដល់ការដួលរលំក្នុងពេលដ៏ខ្លីខាងមុខ។ 

យោងតាមទិន្នន័យដែលចេញផ្សាយដោយការិយាល័យស្ថិតិជាតិ (National Bureau of Statistics) កាលពីថ្ងៃចន្ទ សន្ទស្សន៍តម្លៃអ្នកប្រើប្រាស់ (CPI)  មិនមានការផ្លាស់ប្តូរទេ តាំងពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២១ មកទើសឆ្នាំ២០២៣ នេះ។ នោះគឺជាអត្រាទាបបំផុតដែលមហាយក្សកំណាចចិនមិនធ្លាប់ជួបប្រទះទេ គិតចាប់តាំងពីដើមសតវត្សរ៍ទី១៩ មក។ បើនិយាយពីបរិត្ដផរណារបស់ពួកផលិតករចិននាគ្រានេះវិញ គឺវាមានសញ្ញាអាក្រក់តាំងពីខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៥ មកម្ល៉េះ។ មូលហេតុដ៏ធំជាងគេ គឺបណ្ដាលមកពី គោលនយោបាយ ម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ចរបស់ចិនខ្លួនឯង។

---