ប៉ាកកា៖ ពាក្យនេះ ហៅក្លាយដំបូងមកពីភាសាសៀម។ “ប៉ាក” (ปาก) ប្រែថា “មាត់ ឬ ចំពុះ”។ “កា” (กา) ប្រែថា “ក្អែក”។ ដូច្នេះ ប៉ាកកា ប្រែថា “ចំពុះក្អែក” (ปากกา)។ ហេតុដែលគេហៅដូច្នេះ ព្រោះតែដងសម្រាប់កាន់បង្ហូរទឹកខ្មៅ ឱ្យវាស្រក់ចុះមកលើផ្ទាំងក្រដាស ឬស្បែក កាលជំនាន់ដើម ត្រូវបានគេរចនា ដូចទៅនឹងចំពុះសត្វក្អែក គឺវាវែង ហើយស្រួចខាងចុង តែក្ដោបរលោងស្រិល។

កន្លងមក មានអ្នកយល់ច្រឡំ ដោយបានសរសេរប្រកបនឹងអក្សរ “ក” តែមួយតួគត់ ថាជា “ប៉ាកា” តែក្រោយពីមានការសើរើផ្ទៀងផ្ទាត់តាមនិយាមអក្សរសាស្ត្រ ទើបត្រូវតែថែម “ក” មួយទៀត ដើម្បីឱ្យវាត្រូវនឹងការប្រកបក្នុងភាសាសៀម ព្រោះពាក្យពីរព្យាង្គនោះ គឺជានាមសព្ទចំនួនពីរផ្សេងគ្នា ដែលផ្គុំបញ្ចូលគ្នា។

សព្វថ្ងៃ នៅក្នុងភាសាសៀម ពាក្យថា ปากกา (ប៉ាកកា) ប្រែត្រឹមតែជាប៊ិចសរសេរធម្មតាៗតែប៉ុណ្ណោះ មិនមានអត្ថន័យជ្រាលជ្រៅរហូតដល់កម្រិត កវីនិពន្ធ អីដូចខ្មែរយើងទេ។ ភាសាខ្មែរ ពាក្យថា ប៉ាកកា ក្រៅពីមានន័យដូចខ្លឹមសារពន្យល់ខាងលើហើយ វានៅត្រូវបានគេប្រើធ្វើជាគ្រឿងសម្គាល់ដល់អ្នកពូកែតែងកំណាព្យ ឬនិពន្ធរឿងផ្សេងៗ ក្នុងទម្រង់សិល្បៈអក្សរសិល្ប៍ អក្សរសាស្ត្រ។

ឧទាហរណ៍ដូចជា ម្ចាស់ប៉ាកកាដងស្ទឹងសង្កែ ម្ចាស់ប៉ាកកាឥតគូ ប៉ាកកាមាស ប៉ាកកាផ្ដាច់ព្រលឹង…។ល។ ទៅតាមការនិយមចូលចិត្តរបស់អ្នកកវីនិពន្ធម្នាក់ៗ ដែលរើសដាក់ដោយខ្លួនឯង ឬជួនកាលត្រូវបានប្រសិទ្ធងារប៉ាកកា ជូនដោយ ប្រិយមិត្តអ្នកស្រលាញ់គាំទ្រស្នាដៃរបស់ពួកគេ ជាអ្នកដាក់ឱ្យ ឬដោយព្រះមហាក្សត្រ ឬដោយមេដឹកនាំធំណាមួយ ដែលពេញចិត្តនឹងស្នាដៃតែងនិពន្ធរបស់គេនោះតែម្ដង។

ម្យ៉ាងទៀត ក្នុងវប្បធម៌ខ្មែរ នៅពេលណាដែលគេនិយាយដល់ពាក្យថា ប៉ាកកា គេច្រើនតែប្រើរូបភាពតំណាងជាស្លាបសត្វបក្សីទៅវិញ។ ជាការពិតហើយ ស្លាបសត្វបក្សី ពីដើមឡើយ ក៏ត្រូវបានប្រើប្រាស់សម្រាប់ជាឧបករណ៍សរសេរដែរ គឺវាត្រូវបានប្រើតាំងពីសម័យបុរាណម្ល៉េះ ជាពិសេស ម្ចាស់ដើមដំបូងបង្អស់ ដែលនាំចូលឧបករណ៍ស្លាបសត្វជ្រលក់ទឹកខ្មៅនេះមកផ្សាយក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ គឺពួកបស្ចិមលោក ដែលពួកគេបាននាំចូលមក តាមរយៈអាណានិគមកិច្ច អំឡុងនៃសង្គ្រាមលោកលើកទី១ ឬមុននោះបន្តិច។

ចំណុចស្នូលដែលអ្នករៀនសូត្រគួរចងចាំ គឺ ក្នុងវប្បធម៌សៀម បើនឹងត្រូវប្រើរូបភាពតំណាង គេប្រើរូបគល់ប៉ាកកា ដើម្បីបង្ហាញចេញ គឺរូបភាពពីពាក់កណ្ដាលដងប៉ាកកា ចុះមកចុងចំពុះបង្ហូរទឹកខ្មៅ ឬរូបប៊ិចសម័យទំនើបយើងនេះតែម្ដង។ រីឯក្នុងវប្បធម៌ខ្មែរ បើនឹងត្រូវប្រើរូបភាពបង្ហាញខ្លឹមសារនៃប៉ាកកា គេបង្ហាញរូបភាពរោមសត្វមួយសរសៃ ពីគល់ដល់ចុងស្លាប ភាគច្រើន។

នៅក្នុងភាសាសៀម ក៏មានគេនិយមប្រើពាក្យភ្លោះថា “ប៉ាកកា ប៉ាកកៃ” (ปากกา ปากไก่) ផងដែរ ដោយពាក្យថា “ប៉ាកកៃ” ប្រែថា “ចំពុះមាន់” ឬប៊ិចសរសេរដែលមានចុងធំជាងចំពុះក្អែក។ ដូច្នេះ “ប៉ាកកា ប៉ាកកៃ” ប្រែត្រង់ៗមកថា “ចំពុះក្អែក ចំពុះមាន់”។ ព្រោះតែពាក្យថា ក្អែក និងពាក្យថា មាន់ ក្នុងភាសាសៀម មានសំឡេង “ក” ដូចគ្នា។ ទាំងប៉ាកកា និង ប៉ាកកៃ សុទ្ធតែប្រែមកថាប៊ិចសរសេរទាំងអស់ ដោយមួយមានចុងតូច មួយទៀតមានចុងធំ គ្រាន់តែថា គេប្រើពាក្យភ្លោះជាប់គ្នា នៅក្នុងទម្រង់ជាបទនិពន្ធកំណាព្យកាព្យឃ្លោង ឬភាសាអ្នកវប្បធម៌ជាន់ខ្ពស់ សម្រាប់កវីនិពន្ធក្លែមពាក្យពេចន៍ឱ្យបានពីរោះណែងណងតែប៉ុណ្ណោះ។

ខ្មែរ ក៏បានខ្ចីពាក្យថា “ប៉ាកកៃ” នេះយកមកប្រើដែរ ហើយខ្លឹមសារអន្ថន័យ ដូចន័យដើមរបស់សៀមដដែល ប៉ុន្តែយូរៗទៅភាសាខ្មែរបានធ្វើកម្លាយទៅជា “ប្រកៃ” ទៅវិញ ។ ប្រកៃ ប្រសិនបើនឹងចង់សរសេរឱ្យត្រូវតាមនិយាមវចនានុក្រមខ្មែរ គឺវាត្រូវថាជា “បង្កៃ” មានភេទជានាមផង ជាកិរិយាសព្ទផង។ ជានាម មានន័យថា ជាឧបករណ៍សម្រាប់ប្រើភ្ជាប់នឹងដងសន្ទូចស្ទូច មានមុខស្រួចមុត ហើយកោងដូចចំពុះមាន់ ដែលអ្នកស្រុកស្រែនិយមប្រើ សម្រាប់ទាក់ចាប់ត្រី ឬចាប់កង្កែប ឬពពួកសត្វមួយចំនួនទៀត ដែលចូលចិត្តសំងំនៅតាមគម្ពោតនៃវាលស្រែ។ បង្កៃ ធ្វើឡើងពីដើមឫស្សីចាស់បំផុត ដើម្បីអាចត្រាំនៅក្នុងទឹកបានយូរ ដោយការពារវាមិនពុកផុយងាយឡើយ។

បង្កៃ បើដើរតួជាកិរិយាសព្ទ ប្រែថា រៀបចំឧបករណ៍ដងឫស្សីចាស់ ដើម្បី ស្ទូច ចាប់ និងមាននុយបញ្ឆោតទៀតផង។

សូមបញ្ជាក់ថា នៅក្នុងភាសាសៀមបច្ចុប្បន្ន ពាក្យថា “ប៉ាកកា” មានន័យមួយទៀត ប្រភេទជានាម គឺ ប្រដាប់សម្រាប់មួលរឹតឱ្យតឹងណែន ប្រើប្រាស់នៅក្នុងកិច្ចការជាងដែក ជាងឈើ។

_________

អត្ថបទស្រាវជ្រាវដោយ លឹម វិរិយា 🌸