(អត្ថបទអក្សរសិល្ប៍ចិន)

ក្នុងសមយ័ ឈុនឈីវ គ្រាមួយនោះ “តែ យីង ជឺ” ជាមន្ត្រីប្រទេសសុង បានពិភាក្សាពីបញ្ហាការគ្រប់គ្រងប្រទេសជាមួយនឹង “ម៉ឹង ជឺ” ។ ម៉ឹង ជឺ បានលើក យកបញ្ហាអត់ឃ្លានរបស់ប្រជាជនមកវែកញែកដោះស្រាយដោយបាននិយាយថា៖ “ក្រៅពីភយ័ធម្មជាតិ ការរាំងស្ងួត ដែលធ្វើឲ្យប្រជារាស្រ្តជួបប្រទះនឹងភាពលំបាកទៅហើយនោះ ពន្ធអាករ ក៏នៅតែជាភារៈដ៏ធ្ងន់ធ្ងរផងដែរ”។

ក្រោយការជជែកវែកញែកមួយស្របក់ធំមក តែ យិង ជឺ ក៏យល់ព្រមទទួលការពិតត្រង់ចំណុចនេះ ព្រមទាំងសន្យាថានឹងកាត់បន្ថយពន្ធអាករខ្លះៗ តែមិនអាចកាត់ផ្តាច់ភ្លាមៗនោះទេ ដោយរង់ចាំទាល់តែឆ្នាំមុខ ទើបអាចកាត់ផ្តាច់បាន។ ក្នុងឆ្នាំនេះ បានគ្រាន់តែបន្ធូរបន្ថយប៉ុណ្ណោះ។

ស្តាប់យោបល់របស់ តែ យិង ជឺ ហើយ ម៉ឹង ជឺ អង្គុយស្ងៀមមួយសន្ទុះ គេយល់ក្នុងចិត្តថា តែ យិង ជឺ គ្រាន់តែនិយាយ ឲ្យរួចពីមាត់តែប៉ុណ្ណោះ គេមិនមានចេតនា ដោយពិតប្រាកដនោះទេ ហេតុនេះ ម៉ឹង ជឺ ក៏និទានរឿងមួយឲ្យ តែ យិង ជឺ ស្តាប់ ៖

……មានបុរសម្នាក់ តែងដើរលួចមាន់អ្នកស្រុកជារៀងរាល់ថ្ងៃ។ ថ្ងៃមួយ អ្នកជិតខាងម្នាក់ដឹងថា បុរសនេះ ជាអ្នកលួចមាន់របស់ខ្លួន ក៏ខឹងសម្បារយ៉ាងខ្លាំង។ កន្លងមកទៀត មានអ្នកភូមិម្នាក់ បានទៅជួយដាស់តឿនបុរសជាចោរនោះថា៖ “ការលួចទ្រព្យសម្បត្តិអ្នកដទៃ គឺជាអំពើថោកទាបគួរឱ្យអាម៉ាស់បំផុត ឯងលួចមាន់អ្នកស្រុក ចាត់ទុកថាជាមនុស្សខ្វះសីលធម៌ ហេតុនេះ ឯងត្រូវកែខ្លួនឱ្យបានល្អឡើងវិញ ហើយចាប់ពីពេលនេះតទៅ ត្រូវឈប់ទៅលួចមាន់គេទៀត”។

ក្រោយពីបានស្តាប់ហើយ បុរសលួចមាន់ក៏ឆ្លើយថា៖ “ខ្ញុំដឹងថា ខ្ញុំបានធ្វើខុសមែន ឥលូវនេះអញ្ចេះទៅចុះ ខ្ញុំនឹងលួចឱ្យកាន់តែតិចជាងមុន ដែលពីមុនលួចរាល់ថ្ងៃ ឥលូវនេះខ្ញុំនឹងលួចមួយខែម្តង ហើយលួចតែមាន់មួយទេ ដល់ឆ្នាំមុខ ខ្ញុំនឹងឈប់លួចមែនទែនហើយ”

---

ដកស្រង់ពីសៀវភៅ: “ប្រាជ្ញាជីវិត” បកប្រែនិងរៀបរៀងដោយ គឹម ចាន់ណា (អតីតសាស្រ្តាចារ្យខេត្តបាត់ដំបង), ទំពរ័ ១៦-១៨, ការផ្សាយរបស់សមាគមអ្នកនិពន្ធខ្មែរ, ២០០៨

——————————–

វិភាគអក្សរសិល្ប៍ ដោយ លឹម វិរិយា

“ទាល់តែដាក់ឱ្យចំៗអ៊ីចឹង ទើបមនុស្សអាក្រក់ចេះភ្ញាក់ខ្លួន”

ខ្ញុំក៏មានឧទាហរណ៍ផ្ទាល់ក្នុងជីវិត សម្រាប់លើកយកមកធ្វើជាគតិពិចារណា ទាក់ទងនឹងសាច់រឿងខាងលើនេះដែរ គឺ រឿង បដិបត្តិសមាធិ។ មានមនុស្សច្រើនរាប់មិនអស់ ដែលដឹងថា ការបដិបត្តិសមាធិ ហើយលះបង់គ្រឿងអបាយមុខ គឺជាកំណែប្រែជីវិតដ៏ល្អមួយ ប៉ុន្តែមនុស្សភាគច្រើន បានត្រឹមតែចង់កែ តែមិនព្រមកែទេ។ មានពេលមួយនោះ​ ពួកគេ ទៅហ្វឹកហាត់សមាធិ ជាមួយនឹងខ្ញុំដែរ។ ខ្ញុំជាមនុស្សមិនផឹកស្រាទេ ដូច្នេះ ខ្ញុំមិនចាំបាច់ដេកព្រួយបារម្ភខ្លាចថា សមាធិហើយ លែងបានផឹកស្រានោះឡើយ ខណៈដែល មានមនុស្សញៀនអបាយមុខគ្រឿងស្រវឹងនេះ មានសតិរឭកដឹងបន្តិចបន្តួច ចេះចង់ទៅហាត់ធ្វើសមាធិ នឹងគេដែរ (អាចថាទៅក្នុងសភាពស៊ីជោរច្រើនជាងការភ្ញាក់រឭក)។ នៅទីនោះ គេហាមផ្ដាច់ មិនអនុញ្ញាតឱ្យប៉ះពាល់គ្រឿងស្រវឹងដាច់ខាត ព្រោះវាជារបស់កខ្វក់ថោកទាប ហើយវានឹងបំផ្លាញសីលបរិសុទ្ធរបស់អ្នកបដិបត្តិផ្ទាល់។ ប៉ុន្តែហួសចិត្ត រឿងអ្នកឃ្លានចង់ផឹកស្រា នៅតែមានមុខមាត់ហ៊ានឡើងប្រកែកតវា សូមសិទ្ធិ “យូរៗផឹកម្ដងបានទេ?” ដូចគ្នាទៅនឹង តែ យិងជឺ មន្ត្រីខូចរបស់រាជវង្សប្រទេស សុង នោះឥតខុសគ្នាទេ។

“យូរៗលួចម្ដង” និង “យូរៗផឹកម្ដង” តើវាមានអីខុសគ្នាទៅ? ក្នុងសេចក្ដីអត្ថាធិប្បាយរបស់ ម៉ឹង ជឺ ដែលលើកយករឿងចោរលួចមាន់មកធ្វើជា ឧបមា នោះ គឺដើម្បីតាមឱ្យទាន់ជាន់ឱ្យចំកែង មន្ត្រីក្បាលខូចដូចជា តែ យិងជឺ នេះ។ ព្រោះមនុស្សធុននេះ មិនអាចប្រើពាក្យពេចន៍ការទូត បានទេ។ ទី១ អាចថា គេល្ងង់ខ្លាំង ស្ដាប់មិនយល់ (ព្រោះមនុស្សឆ្លាត នឹងមិនប្រព្រឹត្តិអំពើពុករលួយកេងប្រវញ្ចប្រទេសជាតិខ្លួនឯងដូច្នេះឡើយ) ទី២ ទោះបីជាស្ដាប់យល់ ក៏គេខំធ្វើជាមិនយល់ដែរ។ ក្នុងសង្គមដែលពោរពេញដោយអំពើពុករលួយហូរហៀរនៅស្ទើរគ្រប់ស្ថាប័ន បើយើងប្ដូរពីពាក្យថា “ពុករលួយ” មកហៅថា “ចោរលួច ចោរប្លន់ អំពើឆបោក អំពើក្បត់ជាតិ” ស្ដាប់ទៅវាដូចជាធ្ងន់ខ្លាំងពិបាកទទួលយកណាស់ ប៉ុន្តែ បើពិចារណាឱ្យដល់ទៅ គឺវាឥតមានខុសគ្នាអីបន្តិចទេ។

អក្សរសីល្ប៍បុរាណនេះ គេលើកនិយាយពីរឿង ពន្ធអាករ ដោយសារសម័យនោះ វិធីលួចប្លន់ជិះជាន់រាស្ត្រ គឺ ពន្ធអាករ នេះឯង។ បច្ចប្បន្ន បើទោះបីជា គេបានធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ទម្លាប់ ឱ្យការបង់ពន្ធអាករ ក្លាយជាកាតព្វកិច្ច ដែលរាស្ត្រត្រូវបំពេញក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែក្នុងប្រទេសដែលមានអ្នកកាន់ច្បាប់ជាជនទុច្ចរិតស្រាប់ បញ្ហាពន្ធអាករ នៅតែជារឿងរសើបរមាស់ នៅពេលសាកសួរជីកឫសជីកគល់ ព្រោះថា ពួកអ្នកមានលុយច្រើនៗ នៅតែអាចរកស៊ីគេចពន្ធ បន្លំពន្ធ ហើយប្រឡូកក្នុងការប្រកួតប្រជែងរកស៊ីជាមួយអ្នកបង់ពន្ធពេញច្បាប់ ធ្វើឱ្យអ្នកគោរពច្បាប់ត្រូវដួលរលំអស់។ ក្រៅពីនោះ ការបង្ខំឱ្យរាស្ត្របង់ពន្ធគ្រប់សព្វបែបយ៉ាង តែមិនផ្ដល់មករាស្ត្រវិញនូវអត្ថប្រយោជន៍សាធារណៈ ក៏រាប់ថាជាអំពើចោរកម្ម លួច ប្លន់ កេងប្រវញ្ច រាស្ត្រដូចគ្នាដែរ។

ឧទាហរណ៍ រាស្ត្រត្រូវបង់ពន្ធផ្លូវប្រចាំឆ្នាំលើមធ្យោបាយដឹកជញ្ជូន គឺមានន័យថា ជិះលើថ្នល់រដ្ឋ ត្រូវបង់លុយកាក់ឱ្យរដ្ឋ ដើម្បីរដ្ឋយកទៅចាយវាយលើថ្លៃ ជួលជុល កែលម្អ ស្ដារ សម្អាត មើលខុសត្រូវដងផ្លូវសាធារណៈ កុំឱ្យមានការរំលោភបំពានផ្លូវ កុំឱ្យមានភាពរញេរញ៉ៃក្នុងចរាចរណ៍ប្រចាំថ្ងៃ…។ល។ ប៉ុន្តែសង្គមខ្លះ សូម្បីតែរាស្ត្រ ថតរូបផ្លូវខូច ឬផ្លូវលិចទឹកបង្ហោះអ៊ីនធើណិត ក៏រដ្ឋការគេ ចាប់ដាក់គុកដែរ។ ស្ដាប់ទៅ វាហាក់ដូចជាដើរបញ្ច្រាសទិសគ្នាស្រឡះ ពីគោលនយោបាយអភិវឌ្ឍជាតិ។

ឧទាហរណ៍ រាស្ត្រត្រូវបង់ពន្ធ VAT 10% លើគ្រប់ការចាយវាយផ្សេងៗ មានន័យថា បើមានលុយចាយហើយ ត្រូវចែកទៅរដ្ឋចាយផង​ ដើម្បីរដ្ឋយកលុយនោះទៅបង្កើតអត្ថប្រយោជន៍ផ្សេងៗតបមករាស្ត្រវិញ ដូចជា កូនចៅទៅរៀនដោយមិនអស់ប្រាក់ ឈឺទៅពេទ្យដោយមិនអស់ប្រាក់ រត់ការកាត់ឈ្មោះឯកសាររដ្ឋបាលនានាដោយមិនអស់ប្រាក់…។ល។ ប៉ុន្តែ ការពិតជាក់ស្ដែងទៅ តើរដ្ឋនោះពិតជាបានបំពេញកាតព្វកិច្ចត្រលប់មកជូនរាស្ត្រវិញដែរឬទេ? អ្នកអាន អាចឆ្លើយបានដោយខ្លួនឯងហើយ។

បើដូច្នេះ តើ មន្ត្រីក្បាលខូច ដូចជា តែ យីងជឺ នេះ គួរតែអាចយកមកប្រៀបធៀបគ្នាជាឧទាហរណ៍សម្រាប់វិភាគមន្ត្រីផ្សេងទៀតក្នុងរបបដឹកនាំ នៃសង្គមពួកយើងរាល់ថ្ងៃបានទេ?

តើឆ្នាំណា ទើបឈប់លួច?