មនោបុព្វង្គមា ធម្មា

អ្នកធ្វើបុណ្យហើយស្ដាយក្រោយនូវអំពើល្អដែលបានធ្វើនោះ ច្រើនតែទទួលបាននូវផលជាអ្នកមានភោគទ្រព្យសម្បត្តិស្ដុកស្ដម្ភ តែបែរជាស្លាប់ចោលទ្រព្យនោះទៅវិញ ដោយមិនបានចាយវាយឡើយ។

*រូបភាពប្រតិដ្ឋចេញពីបញ្ញាសិប្បនិម្មិត Bing A.I. សរសេរ Prompt ដោយ លឹម វិរិយា*

បើជាអ្នកធ្វើកិច្ចការងារស្មគ្រចិត្តជួយដល់សង្គម ហើយបែរមកដេកនឹកស្ដាយក្រោយថា មិនគួរសោះដែលខំប្រឹងលះបង់កម្លាំងកាយចិត្តទាំងថ្ងៃទាំងយប់ តែគ្មានអ្នកណាអើពើខ្វល់ខ្វាយជួយទំនុកបម្រុង ផ្ចុងផ្ដើម លើកតម្កើងឱ្យមានយសស័ក្ដិ កិត្តិនាមខ្ពង់ខ្ពស់ អីសោះ។ បុគ្គលនោះ នឹងបានទទួលផលមួយ គឺជាអ្នកដែលរស់នៅ មិនដាច់ពោះស្លាប់ទេ នឹងមានគេឧបត្ថម្ភទេយ្យទានមិនដាច់ឡើយ។ ពេលស្បៀងជិតអស់ ក៏ស្រាប់តែមានគេមកជួយផ្គត់ផ្គង់។ ពេលលុយចាយជិតអស់ ក៏នឹងមានគេយកលុយមកឱ្យបានចាយចិញ្ចឹមជីវិត គឺបានមួយរស់តាមដំណើរ ប៉ុន្តែនឹងជួបប្រទះតែមនុស្សចិត្តមិនស្មោះត្រង់ សម្បូរគេប្រមាថតិះដៀល មើលងាយ មើលថោក ដោយប្រការផ្សេងៗ ជាដើម។ មិនដាច់ពោះស្លាប់មែន តែរស់នៅក្នុងសភាពថោកទាបរហូត។ បើជាអ្នកនយោបាយវិញ ច្រើនតែទទួលបានឋានន្តរៈបុណ្យស័ក្ដិទៅតាមក្រឹត្យច្បាប់កំណត់ពិតមែន តែគ្មានអំណាចពិតប្រាកដក្នុងការសម្រេចកិច្ចការងារអ្វីមួយឡើយ។ នេះជាកម្លាំងកម្ម នៃការធ្វើបុណ្យដាក់ទាន ដោយចិត្តស្ដាយក្រោយ គឺបុណ្យមិនបរិសុទ្ធ។

ការធ្វើបុណ្យហើយស្ដាយក្រោយនេះ ឃើញកើតមានច្រើនក្នុងដួងចិត្តនៃបុថុជ្ជនធម្មតា គឺជនមានកិលេសក្រាស់។ ឧទាហរណ៍ ដូចជា ហៅគេទៅហូបបាយ ដល់តែគេហូបអស់ច្រើនពេក ក៏នឹកស្ដាយថា ដឹងអ៊ីចឹងនឹងមិនហៅវាមកហូបទេ អស់លុយសន្ធឹក ខានបានទិញរបស់ដែលខ្លួនប្រាថ្នា។

អ្នកខ្លះ ទានពីខាងដើមដូចជាជ្រះថ្លាណាស់ ដូចជា ឃើញគេឥតមានមធ្យោបាយធ្វើដំណើរ ក៏ហៅគេមកជិះជាមួយ ព្រោះនឹកថា រថយន្តបើកទៅតែឯងៗ ក៏គង់នឹងអស់សាំង អស់ប្រេង ជាជាងកៅអីទំនេរ ហៅគេអ្នកទីទ័លបានអាស្រ័យផងចុះ។ លុះចេញដំណើរ ស្រាប់តែមានអ្នកមានយសស័ក្ដិខ្ពង់ខ្ពស់មុខមាត់ ចង់សូមដោយសារ បែរជាមិនអាចទទួលគេបាន។ ម្ល៉ោះហើយម្ចាស់ទាននោះ ក៏នឹកស្ដាយក្រោយថា បើអាត្មាអញ មិនទទួលអ្នកក្រីក្រនេះមកជិះជាមួយ ច្បាស់ជាបានទទួលអ្នកល្អប្រសើរនោះមិនខាន។ ចិត្តក្ដៅក្រហាយក៏កើតមានឡើង ខឹងនឹងអ្នករួមដំណើរដែលខ្លួនឯងជ្រះថ្លាពីដំបូងទីទៅវិញ។ បុណ្យរបៀបនេះ នឹងមិនហុចផលជាកុសលទេ ព្រោះវាបានរហែកដាច់ដោចនៅខាងចុង។

ម្ចាស់ទាននោះ នឹងទទួលបានផលមួយ គឺពេលដែលជីវិតជួបនឹងឧបសគ្គរាំងស្ទះ នឹងមានគេមកជួយដោះស្រាយជូន ប៉ុន្តែទន្ទឹមនឹងនោះដែរ ក៏រមែងមានសត្រូវតូចធំ ពីទីជិតឆ្ងាយប៉ុនប៉ងយាយី ឈ្នានីស ព្យាបាទ ធ្វើឱ្យរស់នៅមិនបានសុខស្ងប់ឡើយ។ ដោះស្រាយបញ្ហាបានមែន តែរស់ប្រឈមនឹងការគំរាមកំហែងចំពោះជីវិតផ្ទាល់ខ្លួន ក៏ដូចជាសម្បូរគេប្រមាថកាតទាន មើលងាយ ធ្វើឱ្យបាត់បង់សេចក្ដីថ្លៃថ្នូរក្នុងសង្គម។

ដូច្នេះ ក្រោយធ្វើទានរួចហើយ ត្រូវញាំងចិត្តឱ្យរីករាយជ្រះថ្លា សប្បាយ មោទនភាពនឹងទានដែលបានធ្វើនោះផង ទើបកុសលផលបុណ្យកើតឡើងមកបាន។ ដូច្នេះហើយ ទើបពុទ្ធបរិស័ទតែងពោលថា “អនុមោទនា” ក្រោយពីបានធ្វើបុណ្យរួច។ ពោលថា សាធុ អនុមោទនា តែមាត់ តែបើក្នុងចិត្តមិនត្រេកអរទេ នៅតែរហែកដាច់ខាងចុងដដែល ព្រោះតែវាមាន “ចិត្ត” ជាប្រធានរឿង។

ក្នុងធម្មបទគាថា ភាសាបាលី សរសេរថា ៖

មនោបុព្វង្គមា ធម្មា មនោសេដ្ឋា មនោមយា
មនសា ចេ បទុដ្ឋេន តាសតិ វា ករោតិ វា
តតោ នំ ទុក្ខមន្ទេតិ ចក្កំវ វហតោ បទំ ។

ធម៌ទាំងឡាយ មានចិត្តជាប្រធាន មានចិត្តប្រសើរបំផុត( មានចិត្តជាធំ) សម្រេចអំពីចិត្ត បើបុគ្គលមានចិត្តត្រូវទោសប្រទូស្តហើយ ពោលក្តី ធ្វើក្តី (រមែងជាទុច្ចរិត) ព្រោះទុច្ចរិតទាំងនោះ ទុក្ខរមែងជាប់តាមបុគ្គលនោះទៅ ដូចកង់រទេះវិលតាមដាន ជើងគោដែលកំពុងអូសទៅ ។

មនោបុព្វង្គមា ធម្មា មនោសេដ្ឋា មនោមយា
មនសា ចេ បសន្មេន តាសតិ វា ករោតិ វា
តតោ នំ សុខមន្ទេតិ ឆាយាវ អនុបាយយិនី ។

ធម៌ទាំងឡាយ មានចិត្តជាប្រធាន មានចិត្តប្រសើរបំផុតសម្រេចអំពីចិត្ត បើបុគ្គលមានចិត្តជ្រះថ្លា ហើយ ពោលក្តីធ្វើក្តី(រមែងជាសុចរិត) ព្រោះសុចរិតទាំងនោះ សុខរមែងជាប់តាមបុគ្គលនោះទៅដូចស្រមោលអន្ទោលតាមប្រាណ ។

អក្កោច្ឆិ មំ អវធិ មំ អជិនិ មំ អហាសិ មេ
យេ ច តំ ឧបនយ្ហន្តិ វេរំ តេសំ ន សម្មតិ ។
អក្កោច្ឆិ មំ អវធិ មំ អជិនិ មំ អហាសិ មេ
យេ ច តំ នូបនយ្ហន្តិ វេរំ តេសូបសម្មតិ ។

ជនទាំងឡាយណា ចងសេចក្តីក្រោធនោះទុកថា អ្នកឯណោះ បានជេរអញ អ្នកឯណោះបានវាយអញ អ្នកឯណោះបានផ្ចាញ់អញ អ្នកឯណោះបានលួចយកទ្រព្យរបស់អញ ទៅហើយ(ដូច្នេះ) ពៀររបស់ជនទាំងឡាយនោះ មិនរម្ងាប់ ឡើយ ។

ជនទាំងឡាយណា មិនចងសេចក្តីក្រោធនោះទុកថា អ្នកឯណោះ បានជេរអញ អ្នកឯណោះបានវាយអញ អ្នកឯណោះបានផ្ចាញ់អញ អ្នកឯណោះបានលួចយកទ្រព្យរបស់អញ ទៅហើយ(ដូច្នេះ ) ពៀររបស់ជនទាំងឡាយនោះទើបរម្ងាប់បាន ។

ន ហិ វេរន វេរានិ សម្មន្តីធ កុទាចនំ
អវេរេន ច សម្មន្តិ ឯស ធម្មោ សនន្តនោ ។

តាំងពីកាលណាមក ក្នុងលោកនេះ ពៀរទាំងឡាយ មិនរម្ងាប់ដោយការចងពៀរឡើយ (ពិតមែន) ពៀរទាំងឡាយតែងរម្ងាប់ដោយការមិនចងពៀរ នេះជាបវេណីធម៌ ។

បរេ ច ន វិជានន្តិ មយមេត្ថ យមាម្ហសេ
យេ ច តត្ថ វិជានន្តិ តតោ សម្មន្តិ មេធគា ។

ជនទាំងឡាយដទៃ (ក្រៅអំពីបណ្ឌិត) តែងមិនដឹងខ្លួនថាយើងទាំងឡាយនឹងវិនាសក្នុងកណ្តាលនៃពួកនេះ ដូច្នេះឡើយចំណែកជនទាំងឡាយណាក្នុងពួកនេះ ដឹងខ្លួនថា យើងទាំងឡាយនឹងវិនាសក្នុងកណ្តាលនៃពួកនេះ ដូច្នេះ ការឈ្លោះប្រកែកទាំងឡាយ រមែងរម្ងាប់អំពីជនទាំងឡាយនោះ ។